Just, still, already i yet – w jakim czasie występują i co warto na ich temat wiedzieć?

Słowo just po angielsku oznacza „właśnie” lub „dopiero co” i pokazuje, że dana czynność wydarzyła się bardzo niedawno. Używamy go głównie w czasie Present Perfect, aby podkreślić bliskość zdarzenia względem chwili obecnej.

• She has just finished her homework. – Ona właśnie skończyła swoją pracę domową.
• They have just bought a new car. – Oni dopiero co kupili nowy samochód.

Gdzie umieszczamy just?

W zdaniach twierdzących just stoi zwykle między czasownikiem posiłkowym have/has a czasownikiem głównym w trzeciej formie (past participle).

• She has just arrived.
• We have just eaten dinner.

Just używamy, gdy:

• Pokazuje, że coś wydarzyło się chwilę temu.
• Odpowiada polskiemu „dopiero co” lub „przed chwilą”.
• Najczęściej występuje w zdaniach twierdzących, ale może być też użyte w pytaniach.

Przykład zdania z just:

Have you just finished reading this book? – Czy właśnie skończyłeś czytać tę książkę?

Pamiętaj: używamy just wtedy, gdy chcemy podkreślić aktualność zdarzenia i jego związek z teraźniejszością.

Drugim słówkiem jest already, które w dosłownym tłumaczeniu znaczy „już”. Already stosujemy w czasie Present Perfect, gdy chcemy wyrazić zaskoczenie lub podkreślić, ze coś zostało wykonane wcześniej niż się spodziewaliśmy.

Already używamy:

• W zdaniach twierdzących, aby pokazać, że czynność została zakończona szybciej, niż zakładaliśmy.
• Często w kontekście zdarzeń zaskakujących albo wcześniej zakończonych.

Przykłady:

• She has already done her homework. – Ona już odrobiła lekcje.
• I’ve already had three cups of coffee today. – Wypiłem już trzy filiżanki kawy.

Gdzie wstawiamy already?

• Najczęściej po czasowniku posiłkowym have/has, a przed czasownikiem głównym.
• Może też być na końcu zdania, zwłaszcza w mowie potocznej.

Przykład: Have you already finished your homework? – Czy już skończyłeś pracę domową?

Trzecim ważnym słowem jest yet, które oznacza „jeszcze” albo „już” w kontekście pytań i zaprzeczeń.

Yet występuje w czasie Present Perfect i pojawia się na końcu zdania.

Przykłady:

• She hasn’t finished her homework yet. – Ona jeszcze nie skończyła zadania.
• Have you finished reading this book yet? – Czy już skończyłeś czytać tę książkę?

Kiedy używamy yet?

• W zdaniach przeczących, aby podkreślić, że czynność nie została jeszcze wykonana.
• W pytaniach, aby zapytać, czy czynność została już zakończona.

Pamiętaj: yet stosujemy wyłącznie w pytaniach i przeczeniach, nigdy w zwykłych zdaniach twierdzących. Co więcej, zazwyczaj yet na początku zdania nie występuje. 

Słowo still po angielsku odpowiada polskiemu „wciąż”, „ciągle”. Używamy go, aby zaznaczyć, że dana czynność trwa do tej chwili.

Przykłady:

• She is still doing her homework. – Ona wciąż odrabia lekcje.
• They still live in the same town. – Oni wciąż mieszkają w tym samym mieście.

Pozycja w zdaniu

Still zazwyczaj umieszczamy przed czasownikiem głównym, a jeśli w zdaniu jest czasownik posiłkowy, to właśnie przed nim.

• She still hasn’t finished her homework.

Najważniejsze jest to, że omawiane słówka najczęściej łączą się z czasem Present Perfect, ale nie tylko to warto wiedzieć. Dla ucznia kluczowe jest, aby widzieć różnicę między zastosowaniem w Present Perfect a np. w Past Simple czy Past Perfect (co jest oczywistym błędem).

Present Perfect i charakterystyczne słówka

W podręcznikach do nauki języka angielskiego znajdziesz informację, że just, already, yet i still to słówka charakterystyczne dla Present Perfect. Dlaczego? Bo używamy ich, gdy chcemy powiedzieć, że dana czynność jest związana z teraźniejszością – właśnie się zakończyła, jeszcze trwa, albo jeszcze się nie wydarzyła.

• She has just finished her homework. – Ona właśnie skończyła lekcje.
• They have already bought a new car. – Oni już kupili nowy samochód.
• He hasn’t finished his homework yet. – On jeszcze nie skończył zadania.
• She is still working on her project. – Ona wciąż pracuje nad projektem.

Tworzenie pytań z just, already i yet

W pytaniach najczęściej spotkasz konstrukcję z czasownikiem posiłkowym have/has i czasownikiem w trzeciej formie (past participle).

• Have you finished your homework yet?
• Have you already had breakfast this morning?
• Have you just spoken to Anna?

W takich pytaniach:

• yet stosujemy zwykle na końcu zdania,
• already używamy między have/has a czasownikiem,
• just ma dokładnie tę samą pozycję co already.

Zdania twierdzące i przeczące

• W zdaniach twierdzących najczęściej pojawia się just i already:

She has just arrived.

They have already finished.

• W zdaniach przeczących dominuje yet i still:

She hasn’t finished yet.

He still hasn’t called me.

Present Perfect – ever i never

Warto też znać dwa inne słówka charakterystyczne dla Present Perfect, czyli ever i never.

• Have you ever been to London? – Czy kiedykolwiek byłeś w Londynie?
• I have never been abroad. – Nigdy nie byłem za granicą.

Dłuższe okresy czasu – so far, this year, since

Kiedy opisujemy daną czynność, która trwa w dłuższym okresie, używamy wyrażeń typu so far, this year, since. Wtedy bardzo często pojawia się yet albo already, bo te słówka idealnie pasują do opisywania czynności, które zaczęły się w przeszłości i są ważne w chwili obecnej.

• I haven’t finished this book yet, but I’ve already read five chapters so far.
• She has taken three exams this year.
• They have lived here since 2010 and they still enjoy it.

Already, yet, just i still – znasz je wszystkie? Ich poprawne użycie w czasie Present Perfect jest kluczowe, by brzmieć naturalnie po angielsku. Jeśli chcesz sprawdzić, czy dobrze je rozumiesz, możesz rozwiązać krótki quiz lub wykonać test poziomujący z angielskiego, który pomoże ocenić, nad czym jeszcze warto popracować.

Zadanie 1. Uzupełnij zdania odpowiednim słówkiem (just, already, still, yet).

1. She has ___ finished her homework, so she can play outside.
2. They are ___ waiting for the bus, it’s late again.
3. He hasn’t called me ___, I’m still waiting.
4. I have ___ met your brother, he’s really nice.
5. Have you been to the cinema ___?