Jak wygląda rozwój 6-latka?

Dziecko wchodzi w 6. rok życia z pokaźnym zasobem umiejętności i sprawności. Teraz czas na ich zintegrowanie, rozwinięcie i doszlifowanie. Niżej wymieniamy kluczowe zdolności sześcioletniego dziecka. Pamiętaj jednak, że są one orientacyjne. Każde dziecko rozwija się w swoim tempie, a nie od szablonu.

Jeśli chodzi o umiejętności, sześciolatek:

Pod względem rozwoju fizycznego i motoryki dużej

• Szybko biega.
• Skacze na jednej nodze.
• Pokonuje plac zabaw, omija przeszkody.
• Chodzi na palcach (ok. 3 metry).
• Utrzymuje równowagę podczas rozmaitych złożonych aktywności, np. samodzielnie jeździ na rowerze czy hulajnodze, podejmuje naukę jazdy na rolkach, nartach.

Pod względem motoryki małej

• Samodzielnie się ubiera, je, wiąże sznurowadła, korzysta z toalety i wykonuje inne czynności manualne życia codziennego.
• Ćwiczy lub ma już opanowany chwyt pisarski.
• Kopiuje proste kształty, litery i cyfry.

Pod względem rozwoju językowego i komunikacyjnego

• Wypowiada się, opowiada historie i wyraża myśli zrozumiale dla otoczenia.
• Prowadzi dłuższe rozmowy.
• Rozpoznaje litery i pisze proste słowa, a także podejmuje naukę czytania.
• Rozumie zasady i instrukcje, reguły społeczne oraz te związane z grami, w tym fair play, a nie tylko zasady konieczne do przeprowadzenia rozgrywki.

Pod względem samodzielności, rozwoju społecznego i emocjonalnego

• Sam je, ubiera się, dba o higienę, a także pomaga w prostych pracach domowych: odkurzaniu, nakrywaniu do stołu, sprzątaniu po posiłku.
• Podczas zabawy z rówieśnikami stosuje się do przyjętych zasad.
• Ma rosnącą potrzebę przebywania w otoczeniu innych dzieci.
• Coraz bardziej potrzebuje aprobaty rówieśniczej i poczucia przynależności do grupy.
• Nawiązuje przyjaźnie na głębszym poziomie niż we wczesnym okresie przedszkolnym.

Pod względem rozwoju poznawczego

• Coraz dłużej utrzymuje koncentrację na jednym zadaniu.
• Rozumie pojęcie czasu.
• Jest zdolny do myślenia logicznego oraz abstrakcyjnego, co umożliwia m.in. naukę czytania oraz matematyki.

Rozwój intelektualny sześciolatka cechuje się przede wszystkim ogromną ciekawością świata. Procesy poznawcze, takie jak uwaga i myślenie, są w tym wieku impulsywne i związane z działaniem. Pamięć słowno-logiczna dziecka nie jest jeszcze w pełni wykształcona. Sześciolatki mogą zapamiętać wiersze czy piosenki, często z pomocą materiałów obrazowych lub ruchowych, ale mają trudności z rozumieniem stosunków logicznych treści.

Pamięć w tym wieku wciąż się kształtuje – najsilniej między 3. a 7. rokiem życia. Skuteczność zapamiętywania zwielokrotnia się. W okresie szkolnym następuje dalszy rozwój tych umiejętności, wraz z dojrzewaniem mózgu i doskonaleniem się procesów umysłowych. Sześciolatek zaczyna rozumieć proste pojęcia matematyczne, poznaje litery i cyfry oraz uczy się podstaw czytania i pisania.

Jak wspierać rozwój poznawczy 6-latka? 

• Rozmawiaj z dzieckiem na różne tematy, aby rozwijać jego myślenie krytyczne i umiejętności komunikacyjne. Odpowiadaj na dociekliwe pytania dziecka, a jeżeli któreś pytanie jest dla Ciebie trudne, zapewnij dziecko, że pomożesz mu poznać odpowiedź, np. dzięki książce czy filmowi.
• Stopniowo wprowadzaj edukacyjne gry i zabawy rozwijające zdolności percepcyjne, które pomogą w nauce czytania i pisania, np. gry z serii „Moje pierwsze literki”, „Moje pierwsze cyferki”. Owocne są też łamigłówki i zagwozdki, które stymulują dziecko intelektualnie.

Sprawdź nasz przegląd sprawdzonych gier logicznych dla dzieci.

• Codzienne czytanie książek wspiera rozwój językowy i leksykalny dziecka, a także jest doskonałym treningiem dla wyobraźni. Wspólne czytanie pomaga sześciolatkowi w późniejszej samodzielnej nauce czytania.
• Pamięć malucha jest powiązana z aktywnością, dlatego warto wprowadzać elementy nauki przez zabawę, np. „naukowe” eksperymenty, zabawy terenowe i ruchowe powiązane z treściami edukacyjnymi. Możesz także przemycać wiedzę o świecie przy codziennych czynnościach, np. w kuchni.

Szósty rok życia to czas zdobywania nowych umiejętności w zakresie relacji międzyludzkich oraz własnych uczuć i przeżyć. Rozwój emocjonalny i społeczny dziecka nabiera tempa. Sześciolatki uczą się wyrażać swoje uczucia, rozumieć innych, a także nawiązywać i utrzymywać relacje z rówieśnikami. To także czas, w którym rozwija się osobowość dziecka, kształtowana nie tylko przez cechy temperamentu, ale również przez doświadczenia.

Wszystkie te aspekty rozwoju są kluczowe dla pomyślnego przejścia do życia szkolnego. Inwestycja czasu i uwagi w rozwój sześciolatka ma ogromne znaczenie, gdyż odpowiednio wspierane i rozwijane w tym okresie umiejętności mogą znacząco wpłynąć na przyszłe osiągnięcia edukacyjne i społeczne dziecka.

Dzieci w tym wieku wykazują duże zainteresowanie kontaktami z rówieśnikami, często organizując różnorodne zabawy, w tym tematyczne i ruchowe. Emocje charakteryzują się dużą zmiennością i intensywnością, co jest wynikiem ograniczonych jeszcze możliwości hamowania i niepełnej dojrzałości układu nerwowego. Może to prowadzić do przeżywania skrajnych emocji, w tym gwałtownych wybuchów gniewu, złości, czy zazdrości. Zdolność do powściągania emocji i kontroli ich wyrażania dopiero się kształtuje. Sześcioletnie dzieci uczą się rozumienia norm społecznych, a także odpowiedniego reagowania i wyrażania własnych emocji. Jak wskazują eksperci Instytutu Matki i Dziecka na stronie Epozytywna Opinia:

6-letnie dziecko bywa impulsywne i skrajne w swoich emocjach – raz się śmieje i przytula, aby za kilka minut zezłościć się i odmówić współpracy. Nerwowe, 6-letnie dziecko to wyzwanie, z którym mierzy się większość rodziców w tym okresie. Rozwój emocjonalny 6-latka obejmuje pojawienie się takich uczuć jak wstyd, zakłopotanie, czy poczucie winy. Maluch wciąż buduje poczucie własnej wartości, dlatego jest bardzo spragniony sukcesów i pochwał, natomiast dość źle znosi porażki.

Wzrost wyobraźni może wiązać się z częstym doświadczaniem strachu przed wytworami imaginacji.

Rozwijają się nie tylko emocje dziecka, ale też połączenia z innymi ludźmi spoza kręgu rodzinnego. Coraz ważniejsze stają się przyjaźnie. Sześciolatki zaczynają nie tylko wspólnie się bawić, ale też coraz więcej rozmawiać z osobami uznawanymi za przyjaciół. Badania, których wyniki opublikowano w tekście „Secret to friendship: Children make inferences about friendship based on secret sharing” autorstwa Zoe Liberman i Alexa Shawna na łamach „Developmental Psychology” (APA, 2018) wskazują, że jednym z wyznaczników więzi przyjacielskiej są sekrety i jest to zjawisko nieobserwowane u młodszych dzieci:

Dzieci w wieku 6 lat, ale nie wcześniej, oczekiwały, że osoba, której ktoś powierzył sekret, będzie jej przyjacielem. To główne odkrycie zostało powtórzone w czterech badaniach, w których porównywano dzielenie się sekretami z innymi sygnałami przyjaźni.

To ważne również z wychowawczego punktu widzenia. Zdradzenie dziecięcego sekretu będzie dla sześciolatka bardzo raniące. Rozmawiając z innymi rodzicami czy członkami rodziny, pamiętaj, aby tajemnice dziecka – nawet te błahe z Twojego punktu widzenia – traktować poważnie.

Jak wspierać 6-latka w rozwoju emocjonalnym i społecznym?

• Zachęcaj do wyrażania emocji i wyjaśniaj je dziecku. Rozmawiajcie o tym, co przeżywa szcześciolatek, ale też o emocjach innych osób. Szukajcie bezpiecznych i adaptacyjnych sposobów na rozładowywanie napięcia.
• Włączaj dziecko w domowe obowiązki. Proste zadania, jak pomoc w kuchni czy przy sprzątaniu, uczą odpowiedzialności i samodzielności. Takie prace domowe są też super treningiem fizycznym i wymagają angażowania wszystkich mięśni ciała do działania. Dają poczucie sprawności.
• Chwal i nagradzaj sukcesy i wysiłki, nie krytykuj, ucz przeżywać porażki. Sześciolatek jest spragniony osiągnięć i pochwał, a te mniej udane próby znosi ciężko.
• Umożliwiaj dziecku swobodną zabawę z innymi dziećmi oraz spędzanie czasu z przyjacielem albo przyjaciółką.

Poznaj sposoby na łagodzenie stresu i dobre przeżywanie trudnych emocji u dziecka.

W wieku sześciu lat u dziecka następuje istotna zmiana w dynamice rozwoju fizycznego i motorycznego. Tempo wzrostu i przyrostu wagi ciała nie jest już tak duże jak we wcześniejszych latach. Sylwetka zaczyna tracić dziecięce proporcje. Dojrzałość uzyskują narządy, m.in. układu pokarmowego, co przekłada się na zmiany w codziennym funkcjonowaniu sześciolatka. Jak podaje Dorota N. w opracowaniu „Charakterystyka rozwoju dziecka 6-letniego”:

Wzmacnia się kościec i muskulatura, ustalają się naturalne krzywizny kręgosłupa, wzrasta sprawność narządów wewnętrznych – np. płuca wykonują ok. 23 oddechów na minutę (u dorosłego – 16). Rozwija się układ nerwowy, zwiększa się masa mózgu – w tym wieku najszybciej rosną płaty czołowe, wpływające na funkcje kory oraz czynności orientacyjne. Przewód pokarmowy jest w pełni sprawny, choć apetyt może być zmienny. W diecie ważne są takie składniki, jak: białko, sole mineralne i witaminy. Dziecko w tym wieku zaczyna tracić mleczne zęby i pojawiają się pierwsze zęby stałe.

W tym okresie rozwija się zarówno motoryka duża, jak i motoryka mała. Ruchy stają się bardziej skoordynowane, celowe i precyzyjne, co widać w poprawie balansu, a także w lepszym posługiwaniu się narzędziami i przedmiotami codziennego użytku. Zauważalna jest poprawa w czynnościach ruchowych, takich jak bieganie, skakanie, rzucanie czy chwytanie, które zyskują swobodę, szybkość, celowość i siłę. Pojawia się tzw. głód ruchu. To naturalna potrzeba rozwojowa.

Zauważalne są różnice płciowe w rozwoju motoryki dużej i małej. Sześcioletnie dziewczynki sprawniej wykonują zdania manualne, a także czynności rytmiczne i wymagające równowagi, jak jazda na rolkach, skakanie na skakance. Podobnie w przypadku czynności precyzyjnych. Sześcioletni chłopcy zaś przewyższają je w czynnościach wymagających siły: rzucaniu, kopaniu piłki, bieganiu.

Jak wspierać rozwój fizyczny i motoryczny 6-latka?

• Zapewnij dziecku codzienną dawkę ruchu, najlepiej na świeżym powietrzu. Nie powstrzymuj naturalnego dążenia sześciolatka do aktywności.
• Daj dziecku dostęp do materiałów plastycznych i zachęcaj do rysowania oraz pisania liter i pierwszych prostych słów. Możecie też kolorować kolorowanki, rozwiązywać wykreślanki i krzyżówki oraz wykonywać karty pracy dla 6-latków.
• Wprowadź zabawy manualne: układanki, wyklejanki, teatr cieni, przygotowywanie dekoracji i ozdób.
• Naucz dbałości o zęby. Jeśli dotychczas kwestie zdrowia jamy ustnej były traktowane lekko, czas to zmienić – dziecko nabywa zęby stałe, które, odpowiednio zadbane, posłużą mu przez całe życie. Pokaż maluchowi, jak szczotkować i nitkować zęby. Kontroluj stan uzębienia dziecka podczas regularnych wizyt stomatologicznych.
• Stwarzaj dziecku warunki do bezpiecznej zabawy. Podczas jazdy na rowerze czy hulajnodze pamiętaj o kasku i ochraniaczach. Pokazuj, jak unikać kontuzji (np. przez rozgrzewkę).
• Pamiętaj o badaniach kontrolnych.

Poznaj ćwiczenia, które wspierają rozwój motoryki dużej u dzieci.

Jak podaje autor opracowania „What Your Child Should Know by Age 6” na łamach elektronicznego magazynu Scholastic, sześciolatek zna ponad 20 000 słów. Mirosław Bańko wskazuje w Poradni Językowej PWN, że przeciętny dorosły Polak zna biernie 30 000 słów.

Dziecko sześcioletnie buduje długie i złożone zdania. Nazywa nie tylko podstawowe barwy, ale też ich odcienie. Mowa nie jest jeszcze w pełni płynna, a artykulacja może być czasowo deformowana na skutek utraty zębów mlecznych.

Sześciolatek rozróżnia poszczególne fonemy (np. „a” i „ó” w wyrazach „bal” i „ból”) i cechy dystynktywne głosek (np. dźwięczność i bezdźwięczność, miękkość i twardość). Trudności mogą nastręczać zbitki samogłoskowe – sześciolatek dopiero opanowuje wymowę trzech spółgłosek obok siebie, jak w słowach „źdźbło” czy „krtań”.

W szóstym roku życia dzieci rozpoczynają przygotowanie do obowiązku szkolnego, co wymaga od nich rozwinięcia nowych umiejętności i zdolności. W tym czasie ważne stają się rozumienie i przestrzeganie zasad, rozwój umiejętności czytania i pisania, a także podstawowe zdolności matematyczne, które są niezbędne do osiągnięcia tzw. gotowości szkolnej.

Polskie prawo oświatowe stanowi, że:

Obowiązek szkolny dziecka rozpoczyna się z początkiem roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 7 lat, oraz trwa do ukończenia szkoły podstawowej, nie dłużej jednak niż do ukończenia 18. roku życia.

Choć więc formalnie dziecko może zacząć chodzić do szkoły od 7. roku życia, wiele 6-latków uczęszcza do tzw. zerówki albo nawet rozpoczyna 1. klasę, jeśli rodzice i specjaliści ocenią, że dziecko jest na to gotowe.

Gotowość szkolna to nie tylko znajomość literek czy cyferek – to całokształt umiejętności: samodzielność w podstawowych czynnościach, umiejętność skupienia uwagi przez kilkanaście minut, radzenie sobie z emocjami (np. odroczenie potrzeby – poczekanie z pytaniem do końca lekcji), zdolność współpracy z nauczycielem i innymi dziećmi oraz ciekawość poznawcza.

Aspekt gotowości szkolnej sześciolatka łączy się z końcem średniego dzieciństwa i początkiem młodszego wieku szkolnego. W tym okresie dziecko przekształca swoją dotychczasową aktywność, która była głównie spontaniczna i zdominowana przez zabawę, w system działań: stałe zadania podporządkowane obowiązkom i normom społecznym. Rozwój i integracja funkcji psychicznych pozwalają na dostosowanie się do nowych sytuacji, zadań i wymagań stawianych przez szkołę.

Jeżeli zauważasz, że Twoje 6-letnie dziecko napotyka problemy związane z osiągnięciem dojrzałości szkolnej i adaptacją do nowej sytuacji, wówczas warto skonsultować się ze specjalistą, który pomoże określić, czy dziecko nie boryka się z trudnościami rozwojowymi, jak np. ADHD, dysleksja itd.

Wsparcie rodziców i nauczycieli w tym okresie jest nieocenione, gdyż pozwala na lepsze przygotowanie dziecka do nowych wyzwań oraz zapobiega ewentualnym trudnościom na dalszych etapach edukacji. Oto co możesz zrobić, aby pójście do szkoły było łatwiejsze dla Twojego malucha:

• Mów dobrze o szkole. Przedstaw ją jako miejsce, w którym dziecko mnóstwo się nauczy i nawiąże nowe przyjaźnie. Przywołaj swoje miłe wspomnienia ze szkoły.
• Buduj samodzielność dziecka. Pozwalaj mu robić samodzielnie tak dużo, jak to możliwe.
• Zadbaj o rytm dnia. Sześciolatki wciąż potrzebują rytuałów, które porządkują dzień. W szczególności zawsze odbieraj dziecko na czas.
• Współpracuj z nauczycielem. Dzielcie się obserwacjami na temat tego, jak dziecko funkcjonuje w klasie i na przerwach. W razie problemów adaptacyjnych zasięgnij porady specjalisty.

Dowiedz się więcej o tym, jak przygotować dziecko do pójścia do szkoły.

Sześciolatek jest gotowy nie tylko na szkołę, ale też naukę języków obcych. Niesie to ogromne korzyści rozwojowe: poprawia pamięć, sprzyja koncentracji, wywołuje satysfakcję z postępów i wzmacnia pewność siebie. Wczesna nauka języka obcego daje dziecku cenny kapitał – łatwość porozumiewania się z ludźmi z całego świata.

Zapisz 6-latka na kurs angielskiego online w Novakid.