Wyrażenia „either”, „neither”, „nor”, „or” w języku angielskim

Aby w pełni zrozumieć rolę „either”, „neither”, „nor” i „or”, trzeba na moment zatrzymać się nad tym, czym są spójniki.

Spójnik to słowo, które łączy wyrazy, frazy lub całe zdania w logiczną całość. Dzięki spójnikom możemy mówić płynnie i tworzyć wypowiedzi, które odzwierciedlają nasze myśli.

W języku polskim także używamy spójników: „i”, „albo”, „czy”, „ani”, „lecz”. W angielskim ich rola jest identyczna. Dlatego, gdy mówimy o „or”, mamy na myśli spójnik wskazujący wybór, gdy mówimy o „nor”, wchodzimy w obszar zaprzeczeń, natomiast „either” i „neither” mogą pełnić kilka funkcji – raz będą zaimkiem, innym razem przysłówkiem, jeszcze innym częścią szerszej konstrukcji.

„Either” w różnych zdaniach może oznaczać różne rzeczy, dlatego trzeba to słowo poznać w kilku odsłonach.

„Either” jako zaimek

Gdy „either” występuje jako zaimek, odnosi się do wyboru jednej z dwóch możliwości. Mówimy wówczas, że coś może być jedną albo drugą rzeczą, lecz nigdy obiema naraz.

Przykłady:

• You can choose either dress. – Możesz wybrać którąkolwiek z tych sukienek.
• We can go by bus or by train; I don’t mind either. – Możemy jechać autobusem albo pociągiem, obie drogi prowadzą do tego samego celu i nie mam nic przeciwko.

Widać, że słowo to ogranicza wybór tylko do dwóch elementów, a w praktyce oznacza „którakolwiek z dwóch opcji jest w porządku”.

„Either” jako przysłówek

Czasami „either” występuje w zupełnie innej roli – jako przysłówek. Wówczas pojawia się zazwyczaj na końcu zdania, by podkreślić, że zgadzamy się z negatywną wypowiedzią kogoś innego.

Przykład:

• I don’t like spinach. – Ja też nie lubię szpinaku. → I don’t like spinach either.

To krótkie słowo pozwala uniknąć powtarzania całego zdania i upraszcza rozmowę.

„Either” w konstrukcji „either or”

Jednym z najważniejszych zastosowań jest połączenie „either… or”, które wprowadza alternatywę. Mówimy wówczas, że możliwa jest jedna z dwóch opcji, ale nie obie jednocześnie.

Przykłady:

• You can either stay here or come with us. – Możesz zostać tutaj albo pójść z nami.
• We will either win this match or learn from our mistakes. – Albo wygramy ten mecz, albo wyciągniemy wnioski z błędów.

Inne przykłady zdań z „either”:

• She doesn’t like apples, and I don’t like them either.
• You can pick either of the two books, they are both interesting.
• He said he would either call me or send a message.

Drugim kluczowym słowem jest „neither”. Najważniejsze jest, że wprowadza ono znaczenie negatywne i służy do wyrażania braku zgody na obie możliwości.

„Neither” z czasownikiem

Kiedy w zdaniu pojawia się czasownik, „neither” staje się podmiotem i oznacza „żaden z dwóch”.

Przykłady:

• Neither answer is correct. – Żadna z dwóch odpowiedzi nie jest poprawna.
• Neither of the children is ready. – Żadne z dzieci nie jest gotowe.

Tutaj dobrze widać, że w języku angielskim trzeba uważać na zgodność z czasownikiem, ponieważ choć mówimy o dwóch osobach lub rzeczach, to „neither” przyjmuje formę w liczbie pojedynczej.

„Neither of” – kiedy używać?

Gdy chcemy wskazać konkretną grupę, np. dwie książki, dwa filmy albo dwóch znajomych, często korzystamy z konstrukcji „neither of”.

Przykłady:

• Neither of my friends was able to help. – Żaden z moich przyjaciół nie był w stanie pomóc.
• Neither of the answers seems right. – Żadna z odpowiedzi nie wydaje się właściwa.

Konstrukcje „me neither” i ich użycie w codziennej komunikacji

W naturalnych rozmowach bardzo często pada wyrażenie „me neither”. Używamy go wtedy, gdy chcemy wyrazić zgodę na negatywne zdanie innej osoby.

Przykład:

• I don’t like horror films. – Ja też nie. → Me neither.

To krótka forma, którą spotkamy w filmach, w dialogach między przyjaciółmi, w internecie. Widać więc, że język nie zawsze jest sztywny – poza regułami istnieją także wygodne skróty.

Przykłady zdań z „neither”:

• Neither book is interesting.
• Neither teacher agrees with the idea.
• He said, “I don’t like it.” – “Me neither.” 

Pamiętaj! 

Trzecim z omawianych słów jest „nor”. Spotykamy je najczęściej w połączeniu z „neither”, w konstrukcji „nor neither”. Dzięki niemu możemy jednocześnie zanegować dwie rzeczy, łącząc je w jednym zdaniu.

Przykłady:

• I like neither apples nor oranges. – Nie lubię ani jabłek, ani pomarańczy.
• He neither drinks coffee nor tea. – On nie pije ani kawy, ani herbaty.

Czasami „nor” występuje samodzielnie po negacji, by dodać kolejną rzecz do listy.

Przykład:

• She didn’t call, nor did she write. – Nie zadzwoniła ani nie napisała.

Jak budować zdania z „neither… nor…”?

Podstawowy schemat wygląda następująco:

• „Neither” + element pierwszy + „nor” + element drugi.

Przykłady:

• I like neither tea nor coffee. – Nie lubię ani herbaty, ani kawy.
• She is neither tall nor short. – Ona nie jest ani wysoka, ani niska.

Widać tu wyraźnie, że w obu częściach zdania podkreślamy brak zgodności z opisem.

„Neither… nor…” z rzeczownikami i czasownikami

Ta konstrukcja bardzo często łączy się z rzeczownikami, ponieważ w praktyce negujemy dwie osoby, przedmioty lub zjawiska.

Przykłady:

• Neither the teacher nor the students understood the question. – Ani nauczyciel, ani uczniowie nie zrozumieli pytania.
• He likes neither cats nor dogs. – On nie lubi ani kotów, ani psów.

W innych sytuacjach możemy połączyć tę formę z czasownikami, aby pokazać brak dwóch czynności.

Przykład:

• She neither sings nor dances. – Ona ani nie śpiewa, ani nie tańczy.

Czy „neither… nor…” wymaga liczby pojedynczej czy mnogiej?

To pytanie często pada na lekcjach, ponieważ uczniowie zastanawiają się, jak dopasować czasownik do podmiotu. Odpowiedź nie zawsze jest oczywista.

• Jeśli oba elementy są w liczbie pojedynczej, czasownik zazwyczaj również występuje w liczbie pojedynczej.

Neither answer nor question was clear. – Ani odpowiedź, ani pytanie nie było jasne.

• Jeśli jednak używamy wyrażeń odnoszących się do kilku osób, czasownik zwykle przechodzi w liczbę mnogą.

Neither the boys nor the girls were ready. – Ani chłopcy, ani dziewczęta nie byli gotowi.

Dlatego nauczyciele zawsze powtarzają, że kluczem jest odpowiednia forma czasownika zależna od tego, co znajduje się bliżej niego.

„Nor” używane samodzielnie

W niektórych przypadkach „nor” pojawia się w zdaniach bez „neither”, szczególnie gdy chcemy dopisać drugą część zaprzeczenia.

Przykład:

• She didn’t call, nor did she write. – Nie zadzwoniła, ani też nie napisała.

Spójnik „or” to jedno z najbardziej podstawowych, a jednocześnie najczęściej spotykanych słów w angielszczyźnie. Używamy go wtedy, gdy chcemy wskazać alternatywę, czyli wybór pomiędzy dwiema rzeczami albo sytuacjami. W praktyce oznacza to, że w zdaniu sygnalizujemy możliwość wybrania jednej opcji, przy czym nie jest jeszcze rozstrzygnięte, która zostanie uznana za właściwą.

Jak używać „or” w prostych zdaniach?

W prostych konstrukcjach „or” stawiamy pomiędzy dwiema rzeczownikami, czasownikami lub wyrażeniami. Dzięki temu zdanie staje się bardziej elastyczne i pokazuje, że osoba mówiąca dopuszcza możliwość dokonania wyboru.

Przykłady:

• Would you like tea or coffee? – Chcesz herbatę czy kawę?
• Should we walk or take the bus? – Pójdziemy pieszo czy pojedziemy autobusem?
• Is it Monday or Tuesday today? – Jest dziś poniedziałek czy wtorek?

Takie zdania spotyka się bardzo często w codziennych rozmowach, bo życie to ciągłe dokonywanie wyborów.

Jak odróżniać wybór od zaprzeczenia?

Trzeba pamiętać, że „or” może łączyć nie tylko pozytywne elementy. W połączeniu z zaprzeczeniem, czyli w zdaniu, w którym pojawia się „not” albo forma „don’t like”, spójnik ten zmienia sens wypowiedzi.

Przykłady:

• I don’t like apples or bananas. – Nie lubię ani jabłek, ani bananów.
• She doesn’t play tennis or football. – Ona nie gra ani w tenisa, ani w piłkę nożną.

Na pierwszy rzut oka wygląda to podobnie do konstrukcji „neither… nor…”, jednak warto zauważyć subtelną różnicę – w zdaniach z „or” zaprzeczenie jest dodane na początku, a sam spójnik zostaje neutralny.

Słowo „both” pełni w gramatyce rolę niezwykle praktyczną, ponieważ wskazuje, że mówimy o dwóch elementach jednocześnie, i że oba są włączone do wypowiedzi. Zasadniczo jest to przeciwieństwo „neither”, ponieważ zamiast negować wybór, podkreślamy, że obie rzeczy są prawdziwe lub obie są włączone do działania.

„Both” z rzeczownikami

Najczęściej „both” występuje przed rzeczownikami w liczbie mnogiej. Dzięki temu sygnalizujemy, że dwie osoby albo dwie rzeczy są ujęte w zdaniu.

Przykłady:

• Both students passed the exam. – Oboje uczniów zdało egzamin.
• I like both cats and dogs. – Lubię zarówno koty, jak i psy.
• Both of the books are interesting. – Obie książki są interesujące.

Warto pamiętać, że gdy w zdaniu pojawia się „both of”, musimy po nim użyć odpowiedniej formy rzeczownika lub zaimka.

„Both” z czasownikami

Czasami chcemy podkreślić, że dwie czynności odbywają się równocześnie albo że dwie osoby wykonują coś wspólnie. Wtedy „both” stawiamy przed czasownikiem pomocniczym albo przed głównym czasownikiem.

Przykłady:

• They both enjoy playing football. – Oboje lubią grać w piłkę nożną.
• We can both go to the cinema. – Możemy oboje pójść do kina.

„Both” kontra „either” i „neither”

Aby lepiej zrozumieć różnicę, warto zestawić ze sobą te trzy wyrażenia:

• Both – oznacza, że coś dotyczy dwóch elementów jednocześnie.
• Either – wskazuje, że dotyczy jednej z dwóch opcji.
• Neither – oznacza, że żadna z dwóch opcji nie jest właściwa.

Przykłady dla porównania:

• Both cars are fast. – Oba samochody są szybkie.
• You can take either car. – Możesz wziąć którykolwiek samochód.
• Neither car is cheap. – Żaden z samochodów nie jest tani.

Widać wyraźnie, że różnica tkwi w zależności między dwoma elementami: raz je łączymy, raz wybieramy, a raz odrzucamy oba.

• Najprostsze zaprzeczenie tworzymy z not: She is not at school.
• Gdy nie ma czasownika posiłkowego, używamy do/does/did + not: He doesn’t like pizza.
• Neither…nor – podwójne zaprzeczenie, oznacza „ani…ani”: Neither Tom nor Anna is here. – Ani Tom, ani Anna nie są tutaj.
  
• Either…or – nie jest zaprzeczeniem, ale pokazuje wybór między dwiema opcjami: Either we go now or we miss the bus. – Albo pójdziemy teraz, albo spóźnimy się na autobus.

Zadanie 1. Uzupełnij zdania odpowiednim słowem: either, neither, both, or, nor

1. You can have tea ____ coffee, but not both.
2. I like ____ apples ____ oranges – I prefer bananas.
3. We can go to the park ____ stay at home.
4. ____ of my parents speak English very well.
5. She didn’t phone, ____ did she write a message.