Na czym polega motoryka małą u dziecka i jak ją rozwijać? Poznaj ćwiczenia, zabawki i gry

Motoryka mała to przede wszystkim ruchy dłoni i palców o niewielkim zakresie. Ruchy te nie wymagają więc angażowania całego ciała, ale wymagają skupienia. Ćwiczeniami wspomagającymi rozwój motoryki małej są m.in. malowanie, rysowanie, kolorowanie, wycinanie, wiązanie butów czy korzystania z noża i widelca. Motoryka mała rozwija się stopniowo od najmłodszych lat i jest istotna na każdym etapie rozwoju dziecka.

Warto wiedzieć, że istnieje również takie pojęcie, jak motoryka duża, czyli ruchy, które angażują całe ciało tj. tułów oraz kończyny górne i dolne. Do motoryki dużej zaliczymy zatem pływanie, skakanie, chodzenie czy jazdę na rowerze. Motoryka mała i duża to podstawa wieloetapowego rozwoju dziecka, która pozwala maluchom przetwarzać bodźce zewnętrzne, kształtować sprawność fizyczną i poznawać świat. 

Rozwijanie motoryki małej jest procesem, który rozpoczyna się od urodzenia i trwa przez całe życie. Sposób, w jaki dzieci rozwijają motorykę małą, jest zależny przede wszystkim od wieku i indywidualnych predyspozycji. Oto przykładowe etapy rozwoju motoryki małej:

• Niemowlęta — już od pierwszych dni życia niemowlęta ćwiczą motorykę małą, chwytając i trzymając różne przedmioty. Mogą to być zabawki sensoryczne, grzechotki lub miękkie pluszowe zabawki. Motoryka duża jest natomiast rozwijana przez raczkowanie.
• Przedszkolaki — w wieku przedszkolnym dzieci rozwijają swoją motorykę małą poprzez zabawy plastyczne, takie jak malowanie, rysowanie, lepienie figurek z plasteliny oraz układanie klocków. W tym wieku rozwijają się także umiejętności związane z motoryką dużą, szczególnie podczas biegania i skakania.
• Dzieci w wieku od 6 do 8 lat — w tym okresie szczególny nacisk kładziony jest na naukę pisania, co jest jednym z aspektów motoryki małej. Ruchy palców rozwijają się również podczas zabaw z instrumentami muzycznymi.
• Dzieci powyżej 10 roku życia — w wieku tym rozwijanie motoryki małej kontynuowane jest poprzez gry planszowe oraz aktywności sportowe, takie jak tenis stołowy.

Warto zaznaczyć, że rozwijanie motoryki małej jest istotne na każdym etapie rozwoju dziecka, a odpowiednio dostosowane ćwiczenia i zabawy mogą znacząco wpłynąć na rozwój tej umiejętności.

Rozwój motoryki małej jest niezwykle istotny dla dzieci i może być wspierany przez różnego rodzaju ćwiczenia i zabawy. Warto zadbać, aby dziecko miało dostęp do kolorowych kredek, farb, markerów i papieru — malowanie i rysowanie to jeden z najlepszych sposobów na rozwijanie koordynacji wzrokowo-ruchowej. 

Można też zainwestować w duże ilości plasteliny i modeliny — tworzenie własnych figurek pozwala doskonalić precyzję ruchów, ale też sprzyja rozwijaniu mięśni dłoni i palców. Precyzję ruchów będą też rozwijać zabawki, takie jak LEGO. Dzieci mogą układać z klocków własne budowle, co dodatkowo pomaga w rozwoju umiejętności przestrzennych. Motorykę małą rozwija się także poprzez pisanie liter i cyfr. 

Inne ćwiczenia motoryki małej to: 

• Zabawy z puzzlami — dzieci uczą się dokładnego dopasowywania elementów, co rozwija dodatkowo umiejętność logicznego myślenia.
• Gry planszowe, takie jak szachy, warcaby czy Scrabble, wymagają precyzyjnych ruchów i odpowiedniej strategii. To doskonały sposób na rozwijanie motoryki małej i zdolności intelektualnych.
• Zadania zręcznościowe — zabawy, które wymagają precyzyjnych ruchów, takie jak łapanie piłki, rzucanie do celu czy gra w rzutki. To świetny sposób na rozwijanie zdolności motorycznych i koordynacji wzrokowo-ruchowej.
• Gry na instrumentach muzycznych — nauka gry na instrumentach, takich jak keyboard, gitara czy skrzypce, rozwija motorykę małą i umiejętności muzyczne.

Zabawki odgrywają kluczową rolę w rozwoju motoryki małej u dzieci. To właśnie poprzez zabawę maluchy doskonalą swoje zdolności precyzyjnych ruchów rąk i palców. Sprawdź zabawki stanowiące doskonałe narzędzia do wspierania rozwoju motoryki małej:

• Klocki — pozwalają dzieciom ćwiczyć precyzyjne ruchy rąk i palców, jednocześnie rozwijając zdolności przestrzenne i logiczne. W zależności od potrzeb można tutaj postawić na tradycyjne drewniane klocki, klocki LEGO lub specjalne klocki magnetyczne.
• Plastelina — praca z plasteliną rozwija motorykę małą oraz pozwala dzieciom na tworzenie różnych kształtów i figur. Istnieją na rynku całe zestawy do wytwarzania masy plastelinowej np. w formie cegieł, z których następnie można tworzyć zamki i inne budowle w zależności od wyobraźni. 
• Puzzle o różnym stopniu trudności są także doskonałym narzędziem do ćwiczenia precyzyjnych ruchów i spostrzegawczości. Istnieją również ciekawe wersje puzzli online. 
• Książki do kolorowania — kolorowanie obrazków farbami lub kredkami to nie tylko zabawa, ale także skuteczny sposób na rozwijanie motoryki małej u dzieci. 
• Zabawki edukacyjne do przewlekania — warto zainwestować w zabawki, które można przewlekać (np. guziczki do przewlekania). Pomagają one w doskonaleniu koordynacji wzrokowo-ruchowej.
• Łamigłówki — zabawki, które wymagają precyzyjnego układania danych elementów w określony sposób, doskonalą zdolności motoryczne i umiejętność rozwiązywania problemów.
• Zabawki do konstruowania, które dzieci mogą składać i rozbierać na kawałki również ćwiczą zdolności motoryczne i rozwijają wyobraźnię. 
• Interaktywne książki z przesuwaniem elementów to także ciekawy sposób na rozwijanie motoryki małej oraz koordynacji wzrokowo-ruchowej.  

Oprócz tradycyjnych zabawek, które kształtują precyzyjne ruchy rąk i palców, przyjrzyj się także podejściu Montessori do zabawek edukacyjnych. Przeczytaj artykuł o zabawkach Montessori i odkryj, jakie innowacyjne rozwiązania mogą pomóc w rozwoju Twojego dziecka.

Gry są doskonałym narzędziem do rozwoju motoryki małej u dzieci, ponieważ angażują ruchy rąk i palców, a jednocześnie bawią i uczą. Warto wówczas postawić na proste gry karciane, takie jak Makao czy Wojna już przez sam wzgląd na tasowanie, rozdawanie i układanie kart. Pamiętajmy, że gra musi być dostosowana do wieku dziecka — małe dzieci mogą korzystać z prostych gier planszowych i karcianych, a starsze z poszczególnych gier wideo. 

Gry rozwijające motorykę małą to m.in.: 

• Jenga — w tej grze gracze muszą usuwać drewniane klocki z wieży i układać je na szczycie, im wyższa wieża, tym trudniejsza staje się zabawa. Jenga wymaga od graczy nie tylko zręczności, ale także koncentracji. 
• Operacja — jedna z najpopularniejszych gier dla dzieci, w której gracz próbuje wyjąć różne części ciała z wirtualnego pacjenta, co wymaga dokładności i precyzyjnych ruchów. Gra ma charakter edukacyjny, bo uczy dzieci tego, jak zbudowany jest ludzki organizm. 
• Twister — gra, w której gracze muszą stawiać dłonie i stopy na różnych kolorowych polach na macie. Zabawa ta wymaga precyzyjnych ruchów i koordynacji wzrokowo-ruchowej.
• Memory — w tym wypadku gracze muszą odnaleźć i odkryć dwie karty o takich samych obrazkach poprzez obracanie kart. Memory ćwiczy pamięć wzrokową i precyzyjne ruchy palców.
• Dobble — zabawa polega na odnajdywaniu par obrazków na kartach (zanim zrobi to drugi gracz), co często wiąże się z koniecznością błyskawicznej reakcji. 

Ważne jest, aby dostosowywać aktywności rozwijające motorykę małą do wieku i zainteresowań dziecka. Dzieci na różnych etapach rozwoju mają inne potrzeby i możliwości, dlatego warto wybierać zabawy i zajęcia dostosowane do konkretnego wieku. Dzięki temu motoryka mała będzie rozwijana w odpowiedni sposób — bez nerwów i niepotrzebnego stresu.