Arytmetyka mentalna – co to takiego i czy warto z niej skorzystać?

Mechanizm działania arytmetyki mentalnej opiera się na wielokrotnym powtarzaniu ruchów na prawdziwym sorobanie, aż do momentu, w którym uczeń przestaje go potrzebować. Zaczyna wizualizować liczby w wyobraźni i przesuwać wirtualne koraliki, aby dokonywać szybkich obliczeń. W ten sposób trenuje też obszary mózgu odpowiedzialne za pamięć fotograficzną, kreatywne myślenie oraz logicznego myślenia.

Metoda ta nie kończy się na podstawowych operacjach, takich jak dodawanie czy odejmowanie. Uczniowie z czasem uczą się również mnożenia, dzielenia, a nawet skomplikowanych obliczeń obejmujących czterocyfrowe liczby, potęgi czy pierwiastki. Największe wrażenie robi jednak tempo, w jakim dzieci potrafią wykonywać te rachunki oraz fakt, że cały proces odbywa się w głowie.

Warto przy tym zaznaczyć, że rozwój w przypadku arytmetyki mentalnej jest mocno związany z trenowaniem obu półkul mózgu. Lewa odpowiada za myślenie analityczne, prawa za wyobraźnię i kreatywność. Trening sorobanu to ćwiczenie, które aktywizuje oba te obszary równocześnie, co pozytywnie wpływa na rozwój intelektualny dzieci.

Efekty widoczne są zazwyczaj po kilku miesiącach regularnych zajęć. Dzieci nie tylko szybciej liczą, ale zyskują coś znacznie ważniejszego: wzrasta ich pewność siebie, potrafią lepiej się skoncentrować, szybciej analizują informacje i rozwiązują zadania logiczne. Co ciekawe, szybkie liczenie jest w tej metodzie trochę tylko efektem ubocznym – prawdziwym celem jest wszechstronny rozwój umiejętności, które przydają się nie tylko w szkole, ale w całym życiu.

Dla wielu dzieci ogromną zaletą jest też to, że nauka przypomina zabawę. Można powiedzieć, że nauka arytmetyki mentalnej to forma treningu mózgu, który staje się sprawniejszy tak samo jak mięśnie dzięki regularnym ćwiczeniom. Dzięki temu dzieci uczą się radzenia sobie z presją czasu, co bywa bardzo przydatne przy sprawdzianach czy egzaminach.

Rodziców często interesuje, jak właściwie wyglądają zajęcia z arytmetyki mentalnej. Czy wygląda to tak, że dzieci całe godziny stukają w liczydło? Absolutnie nie.

Zajęcia w większości szkół lub akademii arytmetyki mentalnej mają strukturę blokową. Zwykle trwają od 45 do 90 minut i składają się z kilku części:

• Ćwiczenia na sorobanie – na początek dzieci fizycznie przesuwają koraliki na liczydle, ucząc się schematów i ruchów dla różnych działań matematycznych.
• Ćwiczenia pamięciowe i wizualizacyjne – dzieci zamykają oczy i próbują wyobrazić sobie liczydło oraz przesuwać koraliki w głowie.
• Gry i zabawy logiczne – wspierające rozwój intelektualny dzieci, pamięć fotograficzną i logicznego myślenia.
• Krótkie wyzwania liczbowe – np. dodawanie kilku liczb w ciągu kilku sekund.

Zajęcia prowadzone są w tempie dostosowanym do preferencji dziecka oraz jego poziomu. Ważne jest, by uniknąć frustracji, dlatego każda szkoła kładzie duży nacisk na indywidualne podejście i obserwuje zaangażowanie dziecka.

Padnie tu najważniejsza odpowiedź: każde dziecko może nauczyć się arytmetyki mentalnej – choć nie każde osiągnie te same wyniki w tym samym czasie.

Część dzieci szybciej opanuje podstawowe ruchy na sorobanie i przejdzie do etapu wizualizacji. Inne będą potrzebować więcej czasu. W metodzie tej kluczowe są zaangażowanie i regularność ćwiczeń. Nie chodzi o to, by każdy został mistrzem świata w szybkim liczeniu, lecz by dzieci rozwijały swoje umiejętności matematyczne, nabierały pewności siebie, a przede wszystkim odkrywały, że matematyka mentalna może być fascynująca.

Co więcej, arytmetyka mentalna jest dostępna dla uczniów w różnym wieku – od przedszkolaków, które uczą się liczyć do 10, po nastolatków rozwiązujących skomplikowane obliczenia. Nauczyciele dostosowują materiały tak, by każde dziecko miało szansę na sukces.

Wbrew pozorom, nauka szybkiego liczenia dla dzieci nie jest jedynym celem. Dzieci, które uczą się arytmetyki mentalnej, zdobywają szereg umiejętności, które wykraczają daleko poza naukę matematyki:

• poprawiają koncentrację – potrafią dłużej skupiać się na zadaniu;
• rozwijają pamięć fotograficzną, co przydaje się w nauce języków czy historii;
• trenują myślenie analityczne i szybkie kojarzenie faktów;
• uczą się odporności na stres, bo działają pod presją czasu;
• budują pewność siebie, bo widzą realne postępy;
• rozwijają kreatywne myślenie, bo często muszą szukać różnych sposobów na rozwiązanie tego samego zadania.

Dowiedz się też: Jak pomóc dziecku w nauce matematyki? 

Nie jest to metoda dla leniuchów – wymaga zaangażowania, czasu i ćwiczeń. Jednak dla wielu dzieci nauka sorobanu staje się prawdziwą przygodą, bo liczenie na liczydle przypomina zabawę. Dzieci bardzo lubią wyzwania, a metoda szybkiego liczenia daje im satysfakcję i poczucie nieustannego dążania do większego celu. 

Największą trudnością jest moment przejścia z liczydła rzeczywistego na wyobrażone. Nie każde dziecko potrafi od razu wizualizować liczby i przesuwać koraliki w głowie. Ten etap wymaga cierpliwości i treningu, dlatego tak istotne jest wsparcie nauczyciela i rodziców.

Arytmetyka mentalna zdecydowanie przydaje się w dorosłym życiu, choć często w sposób mniej oczywisty, niż wielu osobom się wydaje. Nie chodzi wyłącznie o to, by w pamięci wykonywać skomplikowane działania, lecz o umiejętność szybkiego analizowania danych, logicznego myślenia i radzenia sobie z sytuacjami, które wymagają natychmiastowej reakcji. Osoby, które w dzieciństwie miały styczność z kursem arytmetyki mentalnej, zwykle funkcjonują na wyższym poziomie skupienia i lepiej radzą sobie z zadaniami wymagającymi jednoczesnego przetwarzania kilku informacji.

Technika ta sprawia, że w dorosłym życiu łatwiej jest zapamiętywać kody, numery telefonów, hasła czy nawet planować budżet w głowie bez konieczności każdorazowego sięgania po kalkulator czy kartkę papieru. Co więcej, regularne ćwiczenie wyobraźni przestrzennej oraz pracy obu półkul mózgu pozwala szybciej dostrzegać zależności między różnymi danymi, co przydaje się w pracy, nauce i wielu innych sytuacjach.

Umiejętność wizualizować liczby jest jednym z filarów, na których opiera się arytmetyka mentalna, ponieważ pozwala błyskawicznie tworzyć w umyśle obrazy cyfr, działań czy całych równań. Dzięki temu człowiek nie tylko liczy szybciej, ale przede wszystkim myśli bardziej elastycznie i kreatywnie.

Wyobrażenie liczb najczęściej zaczyna się od prostych skojarzeń wizualnych. Na przykład cyfra 8 może być kojarzona z kształtem bałwanka, 1 z prostym słupkiem, a 5 z haczykiem wędki. Im bardziej kolorowe i zabawne te skojarzenia, tym łatwiej utkwią w pamięci. Z czasem osoby uczestniczące w kursie arytmetyki mentalnej potrafią nie tylko widzieć cyfry w wyobraźni, ale także przesuwać je w przestrzeni, zmieniać kolory, a nawet tworzyć z nich historie.

Podobnie działa pamięć fotograficzna, którą także rozwija się w świecie arytmetyki mentalnej. Chodzi o to, by mózg szybko i dokładnie rejestrował obrazy, liczby lub układy cyfr, a potem potrafił je odtworzyć niemal jak zdjęcie. Trening polega na tym, że patrzy się przez kilka sekund na zestaw cyfr albo symboli, a następnie próbuje się je przypomnieć bez patrzenia. Regularne ćwiczenia sprawiają, że nawet skomplikowane układy czy ciągi liczbowe zostają w pamięci na długo.

Trening w ramach arytmetyki mentalnej obejmuje różnorodne ćwiczenia, które można dopasować do wieku i umiejętności ucznia. Oto kilka przykładów, które pokazują, jak w praktyce wygląda rozwijanie umiejętności liczenia, pamięci fotograficznej i zdolności, by wizualizować liczby.

Poziom podstawowy

• Kolorowe liczby – dziecko rysuje cyfry w różnych kolorach i przypisuje im skojarzenia (np. 3 to zielona choinka, 7 to żółta kosa). 
• Zabawa z koralikami – maluchy przesuwają koraliki na liczydle, jednocześnie mówiąc, ile ich przesuwają. 
• Zapamiętywanie obrazków – pokazuje się przez kilka sekund planszę z cyframi, kolorami lub kształtami, a dziecko odtwarza układ z pamięci. 

Poziom średniozaawansowany

• Szybkie obliczenia – dziecko słyszy przykład, np. 27 + 36, i ma za zadanie wyobrazić sobie zapis cyfrowy w głowie, by szybciej dojść do wyniku. 
• Łączenie liczb w historie – np. 1, 4, 9 kojarzy się z opowieścią: „Jeden król miał cztery zamki i dziewięć koni.” 
• Skanowanie wzrokowe – przez kilka sekund pokazuje się tablicę z szeregiem cyfr, po czym dziecko musi wskazać, jakie liczby zostały usunięte.

Poziom zaawansowany

• Skomplikowane obliczenia – uczeń wylicza w głowie działania na dużych liczbach, jak dodawanie czy odejmowanie czterocyfrowych liczb, albo wykonuje mnożenie czy dzielenie dużych wartości. 
• Zamiana liczb w symbole – liczby zamienia się w kształty, a potem wykonuje się operacje matematyczne, „przesuwając” te kształty w wyobraźni.
• Konkursy szybkiego zapamiętywania – uczestnicy kursu arytmetyki mentalnej mają kilka sekund na zapamiętanie całej tablicy z liczbami, a następnie muszą ją odtworzyć bezbłędnie.

Regularne wykonywanie takich ćwiczeń wpływa nie tylko na nauce matematyki, ale także na rozwój intelektualny dzieci i dorosłych. Co więcej, przekłada się na pewności siebie, bo dziecko zaczyna rozumieć, że potrafi coś, co dla wielu osób wydaje się wyjątkowo trudne.

Arytmetyka mentalna pokazuje, jak ogromny potencjał drzemie w dziecięcym umyśle. To właśnie dzięki takim ćwiczeniom dzieci rozwijają koncentrację, pamięć i umiejętność logicznego myślenia — zdolności, które przydają się także w nauce języków obcych.

W Novakid wierzymy, że każde dziecko zasługuje na edukację, która pobudza wyobraźnię i daje pewność siebie w codziennej komunikacji. Nauka angielskiego online może być fascynującą przygodą, dzięki której młody człowiek uczy się nie tylko słownictwa, lecz także śmiałości w wyrażaniu myśli — tak samo, jak ćwiczenia z liczenia uczą go sprawności umysłowej.

Dołącz do nas i przekonaj się, w jaki sposób uczymy podczas darmowej lekcji próbnej.