Skolioza, lordoza, kifoza – wady postawy u dzieci. Jak je rozpoznać i im zapobiegać?

Wady postawy definiuje się jako odchylenia od normy w budowie i funkcjonowaniu układu ruchu, które wpływają na sposób, w jaki dziecko utrzymuje swoje ciało w pozycji stojącej, siedzącej lub podczas ruchu. Te zmiany mogą dotyczyć zarówno statyki (czyli spoczynku), jak i dynamiki postawy. Najczęściej lokalizują się one w obrębie kręgosłupa, ale nierzadko obejmują również klatkę piersiową, obręcz barkową, stawy biodrowe czy kończyny dolne.

Wzrost częstości występowania wad postawy

Współczesne badania epidemiologiczne wskazują na alarmujący wzrost liczby dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym z rozpoznanymi zaburzeniami postawy. W niektórych populacjach odsetek dzieci z przynajmniej jedną formą deformacji postawy przekracza 70%. Według Instytutu Matki i Dziecka aż 90% dzieci w Polsce ma wady postawy kręgosłupa, stóp i kolan.

Dlaczego tak się dzieje? Przyczyny są wieloczynnikowe, ale do najważniejszych należą:

• Brak aktywności fizycznej – dzieci spędzają coraz mniej czasu na ruchu spontanicznym, zastępując go elektroniką.
• Nadmierne siedzenie – zarówno w szkole, jak i w domu, dzieci przebywają w pozycji siedzącej przez dłuższy czas bez odpowiedniej kompensacji ruchem.
• Nieergonomiczne warunki nauki – brak odpowiednio dobranych mebli, takich jak ergonomiczne krzesło czy regulowany stół.
• Zbyt ciężkie plecaki – przekraczające bezpieczne normy masy (10–15% masy ciała dziecka).
• Słabo rozwinięte mięśnie posturalne – czyli te, które odpowiadają za stabilizację tułowia i utrzymanie prawidłowej postawy.

Skolioza to wielopłaszczyznowe skrzywienie boczne kręgosłupa, którego kąt odchylenia przekracza 10 stopni. Jest najczęściej rozpoznawaną wadą postawy u dzieci i może dotyczyć zarówno odcinka piersiowego, lędźwiowego, jak i całego tułowia.

Objawy, które powinny zaniepokoić rodzica:

• niesymetryczne ustawienie ramion lub obręczy barkowej,
• jedno łopatka wystająca bardziej niż druga,
• nierówna talia lub biodra,
• pochylanie się na jedną stronę w pozycji stojącej,
• trudności w dobraniu odzieży.

Przyczyny:

Najczęściej przyczyną jest nieprawidłowa postawa ciała oraz zaniedbanie ruchowe. Dzieci spędzają dłuższy czas w pozycji siedziącej, często bez wsparcia dla kręgosłupa, co pogłębia dysfunkcje.

Leczenie:

• lekkie skrzywienia: gimnastyka korekcyjna, ćwiczenia wzmacniające mięśnie posturalne i brzucha,
• umiarkowane: noszenie gorsetu ortopedycznego,
• zaawansowane: interwencja chirurgiczna.

Nieodpowiednie leczenie może prowadzić do postępu skoliozy, wpływając na układ oddechowy i pracę klatki piersiowej.

Kifoza to nadmierne wygięcie kręgosłupa ku tyłowi w odcinku piersiowym. W łagodnej postaci jest fizjologicznym zagięciem, jednak jego pogłębienie prowadzi do tzw. garba.

Jak rozpoznać?

• zaokrąglone plecy w górnej części,
• wysunięcie głowy do przodu,
• zapadnięta klatka piersiowa, trudności z oddychaniem,
• bóle mięśniowe, zmęczenie po dłuższym staniu lub siedzeniu.

Przyczyny:

Zwykle wynikają z osłabienia mięśni prostowników grzbietu, braku ruchu, niewłaściwego siedzenia lub noszenia tornistra. Niekiedy pojawia się w efekcie chorób strukturalnych (kifoza Scheuermanna).

Leczenie:

• ćwiczenia rozciągające zginacze klatki piersiowej i wzmacniające prostowniki,
• korekcja postawy i ergonomii (np. ergonomiczne krzesło),
• gorset ortopedyczny w bardziej zaawansowanych przypadkach,
• interwencja chirurgiczna w deformacjach znacznego stopnia.

Lordoza to pogłębienie fizjologicznej krzywizny ku przodowi w odcinku lędźwiowym. W wersji patologicznej prowadzi do wypchnięcia brzucha do przodu i nadmiernego przeprostu kręgosłupa.

Typowe objawy:

• wypukłość brzucha mimo szczupłej sylwetki,
• wygięte w tył plecy,
• napięte mięśnie lędźwiowe, skrócone zginacze bioder,
• uczucie niestabilności ciała w pozycji stojącej.

Przyczyny:

• osłabienie mięśni brzucha,
• nadwaga,
• przykurcze po długotrwałym siedzeniu,
• błędy w nauce chodzenia i siedzenia.

Leczenie:

• wzmacnianie brzucha i pośladków (np. pozycje w klęku podpartym),
• nauka poprawnej pozycji wyjściowej,
• skuteczne ćwiczenia stabilizujące,
• korekcja sylwetki i reedukacja ruchowa.

Rodzice mogą samodzielnie wykonać prosty test oceny postawy. Wystarczy ustawić dziecko bokiem przy ścianie – pięty, pośladki, łopatki i tył głowy powinny dotykać jej jednocześnie. Jeśli któreś z tych punktów odstaje lub dziecko nie jest w stanie utrzymać takiej pozycji bez wysiłku, może to świadczyć o nieprawidłowościach w budowie ciała.

Warto również obserwować sposób siedzenia, stania i poruszania się dziecka – częste przechylanie się na bok, garbienie, krzywe siadanie przy biurku lub niechęć do aktywności mogą być cennymi sygnałami ostrzegawczymi.

Prawidłowa postawa dziecka przy komputerze

Zła pozycja może prowadzić do pogłębiania wad postawy, bólu pleców i szyi.

Zasady prawidłowej postawy:

• Stopy oparte płasko na podłodze lub podnóżku, kolana zgięte pod kątem prostym.
• Plecy proste, oparte o oparcie krzesła – najlepiej z podparciem lędźwiowym.
• Monitor na wysokości oczu, w odległości ok. 50–70 cm.
• Ręce swobodnie oparte na blacie, zgięte w łokciach pod kątem prostym.
• Co 30–40 minut warto zrobić krótką przerwę na rozciąganie i zmianę pozycji.

Prawidłowa postawa – ćwiczenia korekcyjne, które warto znać

Oprócz zajęć na basenie, pomóc może także regularne wykonywanie prostych, dopasowanych do wieku ćwiczeń, które wzmacniają mięśnie brzucha, pleców oraz obręczy barkowej, a także poprawiają stabilność ciała i uelastyczniają mięśnie, przeciwdziałając przykurczom.

Ćwiczenie 1: Rozciąganie boczne tułowia

1. Stań prosto, nogi rozstaw na szerokość bioder.
2. Unieś ręce nad głowę i złącz je ze sobą.
3. Powoli przechyl ciało w prawą stronę, aż poczujesz rozciąganie w lewym boku.
4. Utrzymaj pozycję przez 10 sekund, pilnując, aby nie wychylać się do przodu ani do tyłu.
5. Powtórz na lewą stronę.
6. Wykonaj 10 powtórzeń na każdą stronę.

Ćwiczenie 2: Wzmacnianie mięśni brzucha (pozycja klęku podpartego)

1. Ustaw się w pozycji klęku podpartego: dłonie i kolana powinny dotykać maty, ręce rozstaw na szerokość barków, kolana na szerokość bioder.
2. Napnij mięśnie brzucha, wciągając pępek w kierunku kręgosłupa.
3. Powoli unoś prawą rękę wyprostowaną przed siebie i jednocześnie wyprostowaną lewą nogę w tył, tworząc linię prostą od dłoni do stopy.
4. Utrzymaj tę pozycję przez 5 sekund, kontrolując równowagę.
5. Opuść kończyny i powtórz ćwiczenie na przeciwną stronę.
6. Wykonaj 12 powtórzeń na każdą stronę.

Ćwiczenie 3: Proste plecy – korekta postawy

1. Stań przy ścianie, tak aby Twoje plecy, pośladki i pięty dotykały ściany.
2. Przyciągnij brodę lekko do klatki piersiowej i postaraj się, by odcinek szyjny i lędźwiowy kręgosłupa również dotykały ściany.
3. Napnij mięśnie brzucha, aby poczuć stabilność w okolicy tułowia.
4. Wytrzymaj w tej pozycji przez 20 sekund.
5. Powtórz 5 razy, robiąc przerwy między powtórzeniami.

Ćwiczenie 4: Rozciąganie klatki piersiowej

1. Stań w lekkim rozkroku, ręce połóż na biodrach.
2. Zaokrąglij plecy, opuszczając głowę w dół, a następnie wypchnij klatkę piersiową do przodu i odchyl lekko głowę do tyłu.
3. Wytrzymaj w pozycji przez 10 sekund, poczujesz rozciąganie mięśni klatki piersiowej.
4. Powtórz 10 razy.

Ćwiczenie 5: Kręgosłup w ruchu – rotacje tułowia

1. Usiądź na krześle z prostym oparciem, stopy płasko na podłodze.
2. Trzymaj dłonie na ramionach (łokcie na boki).
3. Powoli obracaj tułów w prawo, aż poczujesz lekkie rozciąganie.
4. Utrzymaj przez 5 sekund i wróć do pozycji wyjściowej.
5. Powtórz na lewą stronę.
6. Wykonaj 10 powtórzeń na każdą stronę.

Ćwiczenia powinny być wykonywane regularnie – najlepiej 10–15 minut dziennie. Przed rozpoczęciem treningu należy rozgrzać ciało. Ważne, by dzieci ćwiczyły pod okiem dorosłych lub specjalisty.

Zadbaj o zdrową postawę i rozwój językowy swojego dziecka z Novakid!

Zdrowy kręgosłup i sprawne ciało to podstawa dobrego samopoczucia i koncentracji – a to bardzo ważne podczas nauki języka! W Novakid oferujemy nie tylko profesjonalne, angażujące zajęcia online z języka angielskiego, ale także pomagamy dzieciom rozwijać dobre nawyki, które wspierają ich postawę i ogólną sprawność.

Nasze lekcje prowadzone są przez wykwalifikowanych nauczycieli, którzy potrafią motywować najmłodszych do aktywnego słuchania, mówienia i ruchu podczas zajęć. Dzięki temu Twoje dziecko uczy się języka w sposób naturalny, a przy okazji rozwija świadomość ciała i zdrowe nawyki, które zapobiegają wadom postawy.

Dołącz do tysięcy rodziców, którzy wybierają Novakid i przetestuj nas podczas darmowej lekcji próbnej!