Kiedy dziecko pójdzie do szkoły i rozpocznie naukę? Już śpieszymy z odpowiedzią! 

Obowiązek szkolny ciąży na każdym dziecku, które ukończy w roku szkolnym sześć lat. Zgodnie z obowiązującym systemem edukacji, zajęcia dydaktyczno-wychowawcze rozpoczynają się niemal od razu w pierwszym semestrze – najczęściej już pierwszym powszednim dniu września. W praktyce oznacza to, że dzieci w tym wieku rozpoczynają naukę w klasie pierwszej szkoły podstawowej (lub trafiają do oddziału przedszkolnego, jeśli uzyskały odroczenie). Szkoła podstawowa dzieli się na trzy etapy: edukacja wczesnoszkolna (klasy I–III), klasy szkoły podstawowej (IV–VIII), a następnie — etap edukacji w szkołach średnich: liceach ogólnokształcących, szkoły branżowe, techników.

Rodzice mogą złożyć wniosek o odroczenie takiego obowiązku – najczęściej, gdy pedagog lub psycholog ocenią, że maluch nie jest gotowy. W takim przypadku dziecko trafia do oddziału przedszkolnego.

Gotowość dziecka do rozpoczęcia nauki w szkole podstawowej to coś więcej niż metryka. Dziecko, które ma rozpocząć edukację, powinno:

• umieć pracować w grupie,
• panować nad emocjami,
• rozumieć proste polecenia,
• komunikować się w sposób zrozumiały,
• wykazywać podstawowe umiejętności poznawcze, np. rozpoznawać litery lub cyfry.

Oceny dokonuje najczęściej poradnia psychologiczno pedagogiczna, ale wstępnych obserwacji dokonują także nauczyciele przedszkolni. To od nich rodzice często słyszą pierwsze sugestie, czy ich dziecko powinno rozpocząć naukę w pierwszej klasie, czy jeszcze poczekać.

Przejście z przedszkola do szkoły to ważny moment – nie tylko dla dziecka, ale i całej rodziny. Przedszkolaki funkcjonują w trybie zabawy, natomiast w szkole pojawiają się zajęcia dydaktyczno wychowawcze, obowiązek nauki i pierwsze szkolne oceny.

W pierwszej klasie szkoły podstawowej dzieci mają już konkretne przedmioty: język polski, matematykę, przyrodę oraz zajęcia szkolne rozwijające kompetencje społeczne i emocjonalne. Mimo że początkowo edukacja opiera się na zabawie, to obowiązek uczęszczania i tempo pracy są inne niż w przedszkolu.

System edukacji w Polsce dzieli się na kilka wyraźnych etapów:

1. Edukacja przedszkolna – od 3 do 6 lat,

2. Edukacja wczesnoszkolna – klasy I–III szkoły podstawowej,

3. Szkoła podstawowa – klasy IV–VIII, czyli dalsze klasy szkoły podstawowej,

4. Szkoły średnie – tu uczniowie trafiają do:

• liceach ogólnokształcących (4 lata),
• techników (5 lat),
• szkoły branżowe I stopnia (3 lata),
• szkoły branżowe II stopnia (2 lata, dla absolwentów I stopnia),

5. Szkoły wyższe – studia licencjackie, inżynierskie, magisterskie.

Każdy z tych etapów kończy się odpowiednimi egzaminami, m.in. egzaminem maturalnym lub egzaminem zawodowym.

Do liceum ogólnokształcącego uczniowie trafiają najczęściej w wieku 15 lat, tuż po zakończeniu nauki w ósmej klasie szkoły podstawowej. Ten moment zwykle przypada na wrzesień w roku, w którym dziecko kończy 15 lat.

Przed przyjęciem do liceum uczniowie przystępują do egzaminu ósmoklasisty, który jest obowiązkowy i wpływa na rekrutację do szkół średnich. Wybór liceum to tylko jedna z możliwych dróg – alternatywą są technika oraz szkoły branżowe I stopnia, które również przyjmują uczniów po klasie ósmej.

Wiek ucznia może się różnić w zależności od tego, kiedy rozpoczął naukę szkolną – dzieci, które wcześniej zaczęły edukację (np. poszły do szkoły w wieku 6 lat), mogą być o rok młodsze niż ich rówieśnicy. Zdarza się też, że niektóre dzieci powtarzają klasę lub miały odroczenie obowiązku szkolnego, co również wpływa na wiek rozpoczęcia nauki w liceum.

W polskim prawie edukacyjnym funkcjonują dwa pojęcia: obowiązek szkolny i obowiązek nauki.

• Obowiązek szkolny trwa od 7. do 15. roku życia i oznacza konieczność uczęszczania do szkoły podstawowej.
• Obowiązek nauki obowiązuje do ukończenia 18. roku życia. Można go realizować nie tylko w szkołach średnich, ale także w formach pozaszkolnych – np. kursach zawodowych.

Dla rodziców to istotna różnica. Nawet jeśli ich dziecko ukończy szkołę podstawową w wieku 15 lat, nie może „zrezygnować” z edukacji – musi nadal uczęszczać do placówki kształcącej aż do osiągnięcia pełnoletności.

Rok szkolny rozpoczyna się w Polsce zazwyczaj pierwszym powszednim dniu września i trwa do końca czerwca. W tym czasie uczniowie realizują podstawę programową, podzieloną na zajęcia dydaktyczno wychowawcze oraz zajęcia rozwijające umiejętności społeczne.

W ciągu roku zaplanowane są dni wolne od nauki – zarówno święta państwowe, jak i ferie zimowe czy przerwy świąteczne. Terminarz roku szkolnego ogłasza Ministerstwo Edukacji, a każda placówka może dodać swoje dodatkowe dni wolne.

Tak. W wyjątkowych przypadkach dzieci w wieku sześciu lat mogą rozpocząć naukę w pierwszej klasie szkoły podstawowej, pod warunkiem że spełnią wymogi formalne:

• uczęszczały do przedszkola przez co najmniej rok,
• posiadają opinię z poradni psychologiczno pedagogicznej.

Z drugiej strony, obowiązek szkolny może być odroczony – szczególnie, gdy dziecko nie radzi sobie emocjonalnie lub poznawczo. Wniosek rodziców kierowany jest do dyrekcji placówki, ale kluczowe znaczenie ma opinia z poradni.

To właśnie dyrektor szkoły decyduje o przyjęciu ucznia do pierwszej klasy lub o odroczeniu obowiązku szkolnego. Bierze przy tym pod uwagę:

• opinię z poradni psychologiczno pedagogicznej,
• obserwacje nauczycieli przedszkolnych,
• rozmowę z rodzicami dziecka.

W niektórych przypadkach szkoła może także zaproponować indywidualny tok nauki lub dodatkowe wsparcie – np. zajęcia adaptacyjne lub spotkania z pedagogiem.

Rodzice, którzy chcą dobrze przygotować malucha do szkoły, powinni:

• rozmawiać o tym, jak wygląda nauka w szkole,
• uczyć samodzielności – np. pakowania tornistra,
• ćwiczyć koncentrację i słuchanie poleceń,
• rozwijać umiejętności społeczne przez zabawy z rówieśnikami.

Dobrze sprawdzają się też zajęcia adaptacyjne organizowane przez szkoły podstawowe w czerwcu lub sierpniu – dziecko poznaje wtedy nauczycieli, budynek i sposób pracy szkoły.

Po ukończeniu klasy ósmej szkoły podstawowej, uczniowie mają kilka opcji kontynuowania nauki. Wybór zależy od wyników egzaminu ósmoklasisty, zainteresowań dziecka oraz planów zawodowych.

1. Licea ogólnokształcące

Trwają 4 lata i kończą się egzaminem maturalnym. Są dobrą opcją dla osób planujących dalsze kształcenie na uczelniach wyższych. Program nauczania jest ogólny, ale uczniowie wybierają przedmioty rozszerzone (np. biologia, matematyka, historia).

2. Technika

Trwają 5 lat i kończą się zarówno egzaminem maturalnym, jak i zawodowym. Uczniowie zdobywają konkretny zawód (np. technik informatyk, technik ekonomista), a jednocześnie mogą zdawać maturę i studiować.

3. Szkoły branżowe I i II stopnia

Szkoła branżowa I stopnia trwa 3 lata i przygotowuje do konkretnego zawodu (np. kucharz, mechanik, fryzjer). Po jej ukończeniu można kontynuować naukę w szkole branżowej II stopnia (2 lata), która umożliwia uzyskanie wykształcenia średniego oraz przystąpienie do matury.

W polskim systemie edukacji ważne są trzy kluczowe egzaminy:

1. Egzamin ósmoklasisty – pisemny, obowiązkowy, obejmuje:

• język polski,
• matematykę,
• język obcy nowożytny.

2. Egzamin zawodowy – w technikach i szkołach branżowych. Składa się z części teoretycznej i praktycznej.

3. Egzamin maturalny – wymagany w liceach i technikach. Składa się z części pisemnej i (w większości przypadków) ustnej. Podstawowe przedmioty to:

• język polski,
• matematyka,
• język obcy.

Wyniki matury są kluczowe przy rekrutacji na studia.

Z różnych przyczyn – rozwojowych, zdrowotnych lub emocjonalnych – niektóre dzieci mają trudność w przystosowaniu się do szkolnych wymagań. W takich sytuacjach rodzice mogą skorzystać z kilku form wsparcia:

• Porady i diagnozy w poradni psychologiczno pedagogicznej.
• Indywidualne programy nauczania.
• Zajęcia korekcyjno-kompensacyjne.
• Pomoc psychologa lub pedagoga szkolnego.

W wyjątkowych przypadkach możliwe jest odroczenie obowiązku szkolnego, powtórzenie klasy lub zmiana formy nauczania – np. na edukację domową.

Czy można edukować dziecko poza systemem szkolnym?

Tak – rodzice mogą wnioskować o edukację domową. Wymaga to:

• złożenia wniosku do dyrektora szkoły,
• pozytywnej opinii z poradni psychologiczno pedagogicznej,
• zapewnienia odpowiednich warunków do nauki.

Dziecko uczące się w domu musi przystępować do rocznych egzaminów klasyfikacyjnych. W razie ich niezaliczenia może stracić prawo do tej formy edukacji.

Rola rodzica nie kończy się na zapisaniu dziecka do szkoły. Aby wspomóc rozwój dziecka i jego sukcesy w nauce, warto:

• codziennie rozmawiać o tym, co działo się w szkole,
• pomagać w odrabianiu lekcji – nie wyręczając, ale tłumacząc,
• utrzymywać kontakt z nauczycielami i wychowawcą,
• wspierać samodzielność, ale też obserwować emocje i reakcje dziecka,
• zachęcać do zadawania pytań i wyrażania opinii.

Przed 1 września rodzice powinni sprawdzić kalendarz roku szkolnego oraz:

• upewnić się, że dziecko jest zapisane do odpowiedniej placówki,
• sprawdzić listę podręczników i przyborów szkolnych,
• zaopatrzyć dziecko w strój na zajęcia szkolne, w tym wychowanie fizyczne,
• poinformować szkołę o ewentualnych problemach zdrowotnych dziecka.

Większość szkół podstawowych organizuje spotkania informacyjne lub dni adaptacyjne, które pozwalają dzieciom zapoznać się z otoczeniem.

Twoje dziecko ma 5, 6 albo 7 lat i zbliża się do pierwszego dnia szkoły? To idealny moment, by:

• rozwijać koncentrację i umiejętności językowe przed nowymi wyzwaniami,
• budować wiarę w siebie i komunikację w obcym języku,
• uniknąć stresu na zajęciach z angielskiego w klasie 1.

Zajęcia z lektorami Novakid to forma nauki przez zabawę — bez stresu, z efektami widocznymi już po kilku tygodniach.

Zapisz dziecko na bezpłatną lekcję próbną i zobacz, jak szybko może pokochać angielski.