Dysleksja a nauka języka angielskiego – jak podejść do nauki?

Dysleksja to specyficzne zaburzenie rozwoju umiejętności czytania i pisania, które nie jest wynikiem braku inteligencji, motywacji czy odpowiedniego nauczania. To trudność w przetwarzaniu informacji językowych, obejmująca problemy z rozpoznawaniem liter, łączeniem ich w słowa, zapamiętywaniem nowego słownictwa oraz poprawnym pisaniem. U dzieci z dysleksją często występują również trudności z nauką alfabetu, odczytywaniem instrukcji, a także z przyswajaniem zasad gramatyki.

Jeśli chodzi o związek między dysleksją a językiem angielskim, to warto zazaczyć, że nauka tego języka bywa szczególnie wymagająca dla dyslektyków. Angielska ortografia jest pełna nieregularności – wiele słów pisze się inaczej, niż się je wymawia, co dla osób z dysleksją stanowi dodatkową przeszkodę. Trudności obejmują:

• czytanie – wolniejsze tempo, pomijanie lub zamienianie liter, trudność w dekodowaniu nowych wyrazów,
• pisanie – błędy ortograficzne, problem z poprawnym zapisem słów, trudność w utrzymaniu logicznej struktury zdania,
• zapamiętywanie słówek – potrzeba wielu powtórek, trudność w utrwaleniu nowego zasobu leksykalnego.

Warto również podkreślić, że dysleksja rozwojowa wpływa nie tylko na naukę języka ojczystego, ale także na przyswajanie alfabetów i systemów językowych w językach obcych, w tym angielskiego. Przejrzyste strategie nauczania, multisensoryczne podejście oraz odpowiednie wsparcie mogą znacząco pomóc dzieciom z dysleksją osiągnąć sukces w nauce języka angielskiego.

Osoby z dysleksją mogą skutecznie uczyć się języka angielskiego, jeśli mają zapewnione odpowiednie wsparcie i dostosowania edukacyjne. Wprowadzenie zmian w organizacji nauczania oraz oceniania ma kluczowe znaczenie dla wyrównania szans i umożliwienia dzieciom osiągania sukcesów mimo trudności w nauce.

Najczęstsze dostosowania dla dzieci z dysleksją:

• Więcej czasu na testach i sprawdzianach
  Uczniowie z dysleksją często potrzebują więcej czasu na przetworzenie treści, zrozumienie poleceń i udzielenie odpowiedzi. Wydłużony czas pozwala im lepiej zaprezentować swoją wiedzę bez presji.
• Zmodyfikowane ćwiczenia i zadania
  Zadania mogą być uproszczone językowo lub podzielone na mniejsze etapy. Często stosuje się dodatkowe podpowiedzi, mnemotechniki lub ćwiczenia wzrokowo-słuchowe, które angażują różne zmysły i ułatwiają zapamiętywanie materiału.
• Użycie technologii wspomagających naukę
  Nowoczesne technologie mogą znacząco ułatwić przyswajanie języka. Programy do czytania tekstu na głos, aplikacje do nauki słownictwa, korektory pisowni czy narzędzia do tworzenia map myśli pomagają dzieciom z dysleksją w codziennej nauce.

Dostosowania te sprawiają, że nauka angielskiego staje się bardziej dostępna, przyjazna i mniej stresująca, a osoby z dysleksją mogą w pełni rozwinąć swój potencjał.

Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o tym, jak skutecznie wspierać uczniów z dysleksją w nauce, obejrzyj materiał: Jak wspierać osoby z dysleksją w nauce języków obcych.

Nauczanie dzieci z dysleksją wymaga specjalnie dobranych metod, które wspierają rozwój językowy poprzez angażowanie wielu zmysłów, budowanie pewności siebie i zapewnianie strukturalnego wsparcia w nauce. Istnieje kilka sprawdzonych podejść, które pomagają uczniom z dysleksją skuteczniej przyswajać język angielski:

1. Metoda multisensoryczna

Metoda multisensoryczna polega na jednoczesnym angażowaniu wzroku, słuchu, dotyku i ruchu podczas nauki. Dzięki temu dzieci z dysleksją mają więcej sposobów na zapamiętanie nowego materiału.

Przykłady zastosowania:

• Pisanie liter palcem po piasku lub na specjalnych tablicach.
• Używanie kart obrazkowych z jednoczesnym czytaniem i pokazywaniem obrazków.
• Śpiewanie piosenek i klaskanie rytmem do słów, aby lepiej utrwalić wymowę i zapis.

2. Metoda Ortona-Gillinghama

To specjalistyczna metoda nauczania języka, stworzona właśnie z myślą o osobach z dysleksją. Łączy podejście multisensoryczne z nauką o strukturze języka angielskiego w sposób systematyczny i uporządkowany.

Przykłady zastosowania:

• Nauka fonemów (dźwięków) poprzez powtarzanie, pisanie i identyfikowanie liter.
• Wprowadzanie reguł gramatycznych krok po kroku, z powtarzaniem i wieloma przykładami.
• Praca nad dekodowaniem słów poprzez analizę ich budowy (np. rozbijanie na sylaby).

3. Metoda TPR (Total Physical Response)

TPR opiera się na uczeniu poprzez ruch i fizyczne reakcje na polecenia. Szczególnie pomaga dzieciom z dysleksją w rozwijaniu rozumienia ze słuchu i budowaniu podstawowego słownictwa bez presji natychmiastowego mówienia.

Przykłady zastosowania:

• Wydawanie prostych poleceń w języku angielskim, takich jak „stand up”, „sit down”, „touch your nose” i wykonywanie ich wspólnie z dziećmi.
• Łączenie nauki nowych słówek z gestami, mimiką lub układami tanecznymi.
• Tworzenie gier ruchowych typu „Simon Says”, które rozwijają rozumienie i koordynację.

Nauka poprzez zabawę i angażowanie wielu zmysłów jest kluczem do efektywnej pracy z dziećmi z dysleksją. Aby uczniowie mogli skutecznie zapamiętać nowe słowa, poprawić wymowę i rozwijać umiejętności pisania, warto sięgać po metody, które są przyjazne i dopasowane do ich możliwości.

Przykłady ćwiczeń wspomagających naukę:

1. Ćwiczenia na zapamiętywanie słówek

• Flashcards (karty obrazkowe)
  Dziecko widzi obrazek i słowo jednocześnie, co angażuje pamięć wzrokową i ułatwia zapamiętywanie.
  ➔ Wskazówka: Twórz własne karty razem z dzieckiem – wspólne rysowanie i podpisywanie zwiększa skuteczność nauki!
• Memory z angielskimi słówkami
  Gra w klasyczne memory z obrazkami i angielskimi wyrazami pozwala utrwalić nowe słówka w zabawny sposób.
• Kodowanie kolorami
  Różne kolory dla różnych części mowy (np. rzeczowniki na niebiesko, czasowniki na czerwono) pomagają lepiej organizować wiedzę w pamięci.

2. Ćwiczenia fonologiczne i wymowy

• Rymowanki i zabawy w rytm
  Powtarzanie prostych rymowanek i wyklaskiwanie ich rytmu pomaga dziecku w nauce struktury dźwiękowej języka.
  ➔ Przykład: „Cat – hat – bat – mat” (dziecko powtarza słowa rytmicznie, klaszcząc przy każdej sylabie).
• Śpiewanie piosenek po angielsku
  Piosenki uczą poprawnej wymowy i naturalnej intonacji w języku angielskim. Co więcej, muzyka wspiera pamięć!
• Ćwiczenia podziału na sylaby
  Dzieci mogą klaskać lub podskakiwać, dzieląc słowa na sylaby, np. „ba-na-na” (trzy klaśnięcia).

3. Ćwiczenia kinestetyczne

• Pisanie palcem
  Pisanie słówek palcem na piasku, na dywanie lub na dużym arkuszu papieru pozwala dzieciom zapamiętać kształt i kolejność liter poprzez ruch.
• Tworzenie „żywych słów”
  Układanie liter z własnego ciała (np. układanie się w kształt litery „A” albo „T”) pomaga utrwalać alfabet i poprawną kolejność liter w wyrazach.

Praca z uczniem z dysleksją to nie tylko wyzwanie, ale i szansa – szansa na rozwinięcie potencjału dziecka poprzez stworzenie mu przyjaznego środowiska do nauki. Odpowiednio dobrane strategie dydaktyczne, empatia i elastyczność w podejściu potrafią zdziałać cuda.

1. Regularne powtórki i rytm pracy

Dla ucznia z dysleksją powtórki to nie dodatek – to fundament. Nowe słownictwo i struktury gramatyczne warto powtarzać systematycznie, w różnych formach i kontekstach. Pomocne mogą być:

• krótkie sesje powtórkowe na początku każdej lekcji,
• cykliczne quizy obrazkowe lub dźwiękowe,
• wspólne tworzenie notatek (np. w formie mapy myśli),
• powtarzanie w rytmie, np. z klaskaniem lub stukaniem w stół.

2. Angażowanie różnych zmysłów – ucz przez działanie

Uczeń z dysleksją uczy się skuteczniej, gdy informacje są przekazywane w sposób wielozmysłowy. Zamiast opierać lekcję wyłącznie na tekście, warto:

• włączać audiobooki i materiały dźwiękowe (np. historyjki, dialogi),
• używać notatek obrazkowych – ikon, kolorów, strzałek i symboli,
• wspierać naukę przez ruch – gry ruchowe, odgrywanie scenek, gesty do słówek,
• korzystać z elementów dotykowych – pisanie po tablicy sensorycznej, układanki literowe, manipulacyjne karty słówek.

3. Dostosowanie materiałów dydaktycznych

Standardowe podręczniki nie zawsze są przyjazne dla uczniów z dysleksją. Zamiast tego warto korzystać z:

• uproszczonych tekstów – z większą czcionką, podziałem na krótsze fragmenty, z podkreślonymi słowami kluczowymi,
• kolorowych zakładek lub kartek do zakrywania fragmentów tekstu – ułatwiających koncentrację,
• notatek tworzonych wspólnie z uczniem – najlepiej wizualnych lub tworzonych przy użyciu aplikacji typu mind map.

4. Wykorzystanie technologii – edukacja wspierana cyfrowo

Technologia jest sprzymierzeńcem w nauce języków – szczególnie dla dzieci z dysleksją. Sprawdzone narzędzia to:

• aplikacje do nauki słówek, takie jak Quizlet, Duolingo czy Fun English – pozwalają na naukę poprzez gry i obrazy,
• programy do czytania na głos, np. NaturalReader, Voice Dream Reader,
• korektory pisowni i narzędzia sprawdzające gramatykę – pomocne przy pisaniu wypracowań,
• aplikacje do tworzenia fiszek i map myśli, np. Anki, Mindomo.

5. Empatia, wsparcie i docenianie postępów

Dziecko z dysleksją często doświadcza frustracji w procesie nauki. Dlatego tak ważne jest:

• chwalenie za wysiłek, nie tylko za wynik,
• umożliwianie sukcesu – np. poprzez wybór poziomu trudności zadań,
• budowanie poczucia bezpieczeństwa – dziecko nie powinno bać się popełniać błędów,
• zachęcanie do mówienia, nawet jeśli wypowiedź nie jest idealna gramatycznie.

Domowe wsparcie w nauce języka angielskiego odgrywa ogromną rolę w rozwoju dziecka z dysleksją. To właśnie rodzic może stworzyć bezpieczne i przyjazne środowisko, w którym nauka staje się przyjemnością, a nie źródłem stresu. Kluczem do sukcesu jest regularność, cierpliwość i wykorzystanie kreatywnych metod, które angażują dziecko i pomagają mu zapamiętać nowe wyrazy w poprawny sposób.

1. Codzienne ćwiczenia – nauka przez zabawę

Zamiast długich sesji nauki – krótkie, codzienne ćwiczenia przynoszą lepsze efekty. Warto wpleść naukę w codzienne aktywności:

• Gry językowe – kalambury, memory, bingo ze słówkami po angielsku. Im więcej ruchu i śmiechu, tym lepiej!
• Oglądanie bajek i filmów po angielsku z napisami – dziecko łączy brzmienie słów z obrazem i łatwiej je zapamiętuje.
• Codzienne „słówko dnia” – np. umieszczone na lodówce, zapisane i narysowane wspólnie. Wieczorem powtórzcie je w zabawie.

2. Powtórki w rytmie – angażuj różne zmysły

Dzieci z dysleksją lepiej zapamiętują materiał, gdy uczą się go na wiele sposobów jednocześnie. W domu możesz:

• Rymować i rytmizować nowe słówka – np. „dog, frog, log” powtarzane z klaskaniem.
• Tworzyć własne flashcards – niech dziecko rysuje ilustracje i podpisuje je po angielsku.
• Śpiewać angielskie piosenki – dostępne są liczne kanały z edukacyjnymi piosenkami dla dzieci.

3. Wykorzystanie technologii – niech ekran pomaga, a nie rozprasza

Technologia może być cennym wsparciem, jeśli używamy jej świadomie. Oto kilka sprawdzonych narzędzi:

• Aplikacje do nauki słówek – np. Fun English, Endless Alphabet, Lingokids – zachęcają dziecko do aktywnego udziału w nauce.
• Czytanie e-booków z funkcją audio – dziecko śledzi tekst wzrokiem, słyszy jego brzmienie i uczy się poprawnej wymowy.
• Karty online z kolorami, ilustracjami i nagraniami – pomagają dziecku zbudować skojarzenia wzrokowo-słuchowe.

4. Tworzenie własnych materiałów – wspólna zabawa i nauka

Zaangażowanie dziecka w tworzenie pomocy naukowych sprawia, że nauka staje się bardziej osobista i skuteczna:

• Zróbcie własny „słownik obrazkowy” – zeszyt z rysunkami i podpisami, który dziecko może codziennie przeglądać.
• Stwórzcie „mapy słów” – kategorie tematyczne (np. zwierzęta, jedzenie) przedstawione graficznie.
• Nagrywajcie wspólnie filmiki lub audiobooki, w których dziecko powtarza nowe słowa – może to być świetna zabawa!

5. Cierpliwość i pozytywne wsparcie – fundament sukcesu

Najważniejsze to nie porównywać dziecka do innych i nie oczekiwać natychmiastowych efektów. Każdy krok do przodu jest sukcesem! Pamiętaj:

• Chwal za wysiłek, nie tylko za wynik.
• Nie poprawiaj błędów od razu – pozwól dziecku mówić swobodnie, a poprawki wprowadzaj delikatnie, np. przez powtórzenie wyrazu w poprawny sposób.
• Utrzymuj pozytywną atmosferę – język angielski niech będzie zabawą, a nie obowiązkiem.

Dziecko z dysleksją może z powodzeniem uczyć się języka angielskiego – potrzebuje jedynie odpowiedniego wsparcia, cierpliwości oraz metod dostosowanych do jego indywidualnych możliwości. Choć droga do opanowania języka może być nieco dłuższa i pełna wyzwań, nie oznacza to, że jest mniej wartościowa.

Kluczem do skutecznej nauki jest zrozumienie, że każde dziecko uczy się inaczej – niektóre potrzebują więcej powtórzeń, inne lepiej zapamiętują dzięki obrazom, dźwiękom czy ruchowi. Zarówno nauczyciele, jak i rodzice mogą stworzyć środowisko, które sprzyja nauce poprzez zabawę, wspólne działania i pozytywne emocje.

Warto pamiętać:

• sukces nie polega tylko na wynikach w testach, ale na budowaniu pewności siebie i chęci do komunikowania się po angielsku,
• małe kroki prowadzą do wielkich efektów – systematyczna praca przynosi rezultaty,
• zrozumienie, cierpliwość i życzliwość to najważniejsze elementy wsparcia.

Dzięki zaangażowaniu dorosłych i dopasowanemu podejściu, nauka angielskiego może stać się nie tylko możliwa, ale również przyjemna i satysfakcjonująca. To właśnie wtedy dziecko ma szansę rozwijać swój potencjał i osiągnąć sukces na miarę swoich możliwości.

Zapisz je na bezpłatną lekcję próbną w Novakid – to świetna okazja, by przekonać się, jak wygląda indywidualne podejście do nauki angielskiego w praktyce.