8 min - Co to znaczy czasownik i czym różni się od czasownika posiłkowego?
- Główne czasowniki posiłkowe – be, have i do
- Czasownik have jako czasownik posiłkowy i główny
- Present Perfect Continuous, Past Perfect Continuous, Future Perfect i Future Perfect Continuous
- Strona bierna w języku angielskim – jak pomaga czasownik posiłkowy?
- Przykłady czasowników posiłkowych w zdaniach
- Inne zastosowania czasowników posiłkowych
- Chcesz, by Twoje dziecko mówiło po angielsku pewnie i poprawnie?
- Test online ze znajomości Auxiliary Verbs. Sprawdź swoją wiedzę!
Angielski ma rozbudowany system czasów, a czasowniki posiłkowe są jego fundamentem. Dzięki nim można powiedzieć coś, co działo się dawno temu, coś, co dopiero się wydarzy albo coś, co właśnie trwa. Pomagają też w tworzeniu pytań, przeczeń, strony biernej i wielu innych struktur gramatycznych.
W tym artykule:
- wyjaśnimy co to znaczy czasownik i czym się różni od czasownika posiłkowego,
- nauczymy się, jak rozpoznać czasowniki posiłkowe w zdaniu i jaką pełnią funkcję,
- pokażemy na przykładach, jak działają w różnych czasach,
- przyjrzymy się takim konstrukcjom jak have you ever had, been working since, czy she is,
- zrozumiemy, jak z ich pomocą budować zdania twierdzące, pytania i przeczenia – nawet w trudniejszych czasach gramatycznych,
- i na koniec, przeprowadzimy quiz, podczas którego sprawdzisz swoją wiedzę!
Co to znaczy czasownik i czym różni się od czasownika posiłkowego?
Zacznijmy od podstaw. Jest to część mowy, która opisuje czynność, stan lub proces. W zdaniu czasownik jest jego sercem – mówi, co się dzieje. Przykłady? Run, eat, think, sleep. Wszystkie te słowa opisują działania lub stany.
Ale w języku angielskim to nie zawsze wystarczy. Czasami, żeby powiedzieć coś bardziej precyzyjnie – np. zbudować zdanie przeczące, pytające albo określić czas, w którym coś się wydarzyło – potrzebujemy pomocy. Wtedy do akcji wkraczają czasowniki posiłkowe (auxiliary verbs).
To właśnie one umożliwiają:
- tworzenie czasów gramatycznych (have been sleeping well, she is reading, we had finished),
- budowanie strony biernej (the book was written by her),
- tworzenia konstrukcji warunkowych (if I had known, I would have called you),
- czy zbudowania zdań przeczących (mum doesn’t like cats).
W języku angielskim czasownik posiłkowy występuje często w duecie z czasownikiem głównym, który niesie znaczenie (np. go, write, eat), a sam czasownik posiłkowy pełni w zdaniu funkcję operatora – zmienia czas, formę, typ wypowiedzi.
Czasownik posiłkowy i modalny
Za czasowniki posiłkowe można uznać także czasowniki modalne, np. „shall/should”, „will/would”, „can/could” służące w tej funkcji do tworzenia konstrukcji warunkowych i oznaczania niektórych aspektów czasownika.
Wszystkie angielskie czasowniki modalne są w zdaniu czasownikami posiłkowymi (zwanymi niekiedy także operatorami), ale nie każdy czasownik posiłkowy będzie czasownikiem modalnym. W praktyce oznacza to, że tworząc pytania przez inwersję lub przeczenia przez zaprzeczenie samego czasownika, użyjemy czasownika modalnego, bez innych czasowników posiłkowych.
Główne czasowniki posiłkowe – be, have i do
W angielskim są trzy podstawowe, czyli główne czasowniki posiłkowe:
- Be – wykorzystywany np. do tworzenia strony biernej (The window was broken), czasu Present Continuous (She is cooking dinner), albo jako po angielsku czasownik być po prostu w roli głównej (I am happy).
- Have – potrzebny m.in. do budowy czasów Present Perfect, Past Perfect, Future Perfect, Present Perfect Continuous, Past Perfect Continuous i Future Perfect continuous. Używamy go w zdaniach takich jak: they have never been to London, he had seen her before she left, we will have finished by 5.
- Do – czasownik niezbędny do budowania pytań i przeczeń w czasach prostych, np. Do you like pizza?, I don’t know him.
Każdy z nich może przyjmować różne formy w zależności od osoby, czasu i liczby – o czym więcej opowiemy sobie za chwilę.
Czasownik have jako czasownik posiłkowy i główny
Z czasownikiem have bywa najwięcej zamieszania. Wszystko dlatego, że może występować w dwóch rolach – jako czasownik posiłkowy, ale też jako czasownik główny.
Porównaj:
- They have a car – tu have to czasownik główny, znaczy „mieć”.
- They have eaten breakfast – tutaj have to czasownik posiłkowy, tworzy czas present perfect.
Kiedy używamy have w Present Simple, najczęściej chodzi o posiadanie czegoś (they have a dog). Z kolei have w Past Simple to had – she had an idea.
Są też popularne idiomy i wyrażenia, jak have breakfast, have fun czy have a shower. W nich have zachowuje się jak zwykły czasownik, ale używany jest bardzo często – także w mowie potocznej.
Nie można też zapomnieć o formie have got – popularnej w brytyjskim angielskim (I have got a new phone). Brzmi wprawdzie bardziej skomplikowanie, ale znaczy dokładnie to samo co I have a new phone.
Present Perfect Continuous, Past Perfect Continuous, Future Perfect i Future Perfect Continuous
W każdym z czasów Perfect, trzecia forma czasownika be (been) pojawia się jako czasownik posiłkowy obok głównego operatora.
- I have been reading this book for two hours.
- She had been working at that company for five years before she decided to quit.
- By the time you arrive, we will have finished the meeting.
- In five years, I will have been living here for a decade.
Zdania progresywne
- I am taking a bath.
- She is preparing dinner for us.
- They have been studying all night.
Strona bierna
- I was given a free meal.
- He was seen by fans at the airport.
- This song has been sung by all nations.
„Do” jako czasownik posiłkowy – przykłady
Czasownik „do” występuje tylko w 2 czasach gramatycznych i jedynie w zdaniach przeczących i pytaniach, co odróżnia go od „be” i „have”. W zdaniach twierdzących operator „do” jest zbędny.
Present Simple
W czasie Present Simple czasownik posiłkowy przyjmuje dwie możliwe formy do i does:
- I don’t speak Spanish.
- My mum doesn’t like cats.
- Where do they live?
- What does he want?
Past Simple
W tym czasie stosujemy formę przeszłą czasownika posiłkowego „do” czyli did:
- His grandparents didn’t come from England.
- I didn’t have a dog when I was a child.
- Where did you go to school?
- How did he do that?
Pytania
W pytaniach do/does/did stawiamy przed podmiotem. Pamiętaj, że kiedy w zdaniu pojawia się does/doesn’t lub did/didn’t, czasownik przyjmuje formę podstawową.
- Do you want to have another one?
- Did he finish his homework?
- Do we need to keep going straight?
Zdania przeczące
W przypadku przeczeń don’t/doesn’t/didn’t należy umieścić przed czasownikiem.
- I do not know the truth.
- She doesn’t agree with me.
- They didn’t arrive here yet.
Have jako czasownik posiłkowy – przykłady
Czasownik „have” jest czasownikiem posiłkowym w 6 czasach. Występuje zarówno w zdaniach twierdzących, pytających jak i przeczących.
Present Perfect
W czasie Present Perfect możliwe są dwie formy czasownika posiłkowego have i has:
- I have never been to China.
- Has she read that book yet?
- We haven’t seen Peter for a long time.
Present Perfect Continuous
W tym czasie poza czasownikiem posiłkowym w formie have/has, pojawia się także trzecia forma czasownika be – been.
- I have been working since morning.
- Have you been running?
- Tom hasn’t been sleeping well recently.
Past Perfect
W czasie Past Perfect czasownik posiłkowy „have” przyjmuje formę przeszłą – had.
- Our company had sold thousands of copies by the end of the year.
- Why had she been so nervous before the journey?
- I hadn’t had a chance to talk to her before she left.
Past Perfect Continuous
W tym czasie czasownik posiłkowy „have” przyjmuje formę przeszłą – had i podobnie jak w Present Perfect Continuous, pojawia się tutaj także trzecia forma czasownika be – been.
- My parents had been driving for two hours when their car broke down.
- What had you been doing before we arrived?
- I hadn’t been sleeping for more than an hour when a terrible noise woke me up.
Future Perfect i Future Perfect Continuous
W tych dwóch czasach operator „have” występuje jako czasownik posiłkowy po operatorze will. W czasie Future Perfect Continuous towarzyszy im również trzecia forma czasownika be (been).
- I will have known him for ten years soon.
- How long will the children have been sleeping when we come?
- They won’t have finished the exam yet.
Strona bierna w języku angielskim – jak pomaga czasownik posiłkowy?
W języku angielskim stronę bierną tworzymy przy pomocy czasownika posiłkowego be oraz trzeciej formy czasownika głównego. To właśnie czasownik posiłkowy występuje tu w różnych czasach, nadając odpowiednie znaczenie całemu zdaniu.
Przykłady:
- The book was written by a famous author.
Czas Past Simple – was to forma przeszła czasownika be, a written to trzecia forma czasownika write. - A new school is being built.
Czas Present Continuous – is being to forma strony biernej, a built to trzecia forma build. - The exam will be taken tomorrow.
Tutaj pojawia się operator will, który wraz z czasownikiem be tworzy stronę bierną w czasie przyszłym. - Dinner has been served.
Typowa konstrukcja strony biernej w czasie Present Perfect – has been + trzecia forma czasownika.
Zauważ, że we wszystkich przykładach to właśnie czasowniki posiłkowe nadają zdaniu strukturę – bez nich budowa strony biernej byłaby niemożliwa.
Przykłady czasowników posiłkowych w zdaniach
Więcej przykładów użycia czasowników posiłkowych w zdaniach znajdziesz w poniższej tabeli.
| Czasownik posiłkowy: | Przykład zdania: |
| be | She is the boss. |
| be | He is sleeping. |
| be | They were seen. |
| can | I can swim. |
| can | Such things can help. |
| could | I could swim. |
| could | That could help. |
| dare | I dare not attempt it. |
| do | You did not understand. |
| do | Do you like it? |
| have | They have understood. |
| May | May I stay? |
| May | That may take place. |
| might | We might give it a try. |
| must | You must not mock me. |
| must | It must have rained. |
| need | You need not water the grass. |
| ought | You ought to play well. |
| shall | You shall not pass. |
| should | You should listen. |
| should | That should help. |
| will | We will eat pie. |
| will | The sun will rise tomorrow at 6:03. |
| will | He will make that mistake every time. |
| would | Nothing would accomplish that. |
| would | After 1990, we would do that again. |
| would | Back then we would always go there. |
Inne zastosowania czasowników posiłkowych
Czasowniki posiłkowe w języku angielskim mają jeszcze 3 dodatkowe zastosowania. Nie ograniczają się tylko do formowania różnych czasów czy form gramatycznych. Na przykład, czasowniki posiłkowe są niezastąpione, gdy chcemy uniknąć powtórzeń w zdaniach. Są również wykorzystywane do potwierdzenia tego, co właśnie zostało powiedziane i do tworzenia form przeczących.
Można śmiało powiedzieć, że czasowniki posiłkowe są jak narzędzia wielofunkcyjne w naszym językowym warsztacie!
Znaczniki pytań
Znaczniki pytań są używane na końcu zdania, aby zapytać, czy poprzednie stwierdzenie jest prawdziwe. Przykłady wykorzystania czasowników posiłkowych w formie znaczników pytań to:
- Paula is coming to the party, isn’t she?
- You don’t work on Saturdays, do you?
Redukcja powtórzeń
Czasowniki posiłkowe są często używane, aby uniknąć powtarzania głównego czasownika w zdaniu. Przykłady takiego zastosowania to:
- I don’t really like basketball, but John does. (zamiast 'he does like soccer’)
- Rob is tidying the house, but her sisters aren’t. (zamiast 'they aren’t tidying the house’)
Zdania przeczące
Większość zdań przeczących tworzy się poprzez dodanie przysłówka „not” pomiędzy czasownikiem posiłkowym a czasownikiem głównym lub po pierwszym czasowniku posiłkowym, jeśli zdanie zawiera więcej niż jeden czasownik posiłkowy. Przykłady:
- I am not going to the party.
- They had not been running long when they ran out of water.
Chcesz, by Twoje dziecko mówiło po angielsku pewnie i poprawnie?
Czasowniki pomocnicze (auxiliary verbs) mogą wydawać się skomplikowane, ale jeśli uczysz się z kimś, kto dobrze tłumaczy i prowadzi lekcję w ciekawy sposób – wszystko staje się jasne. W Novakid nauka odbywa się w formie interaktywnej rozmowy z native speakerem, bez stresu i nudy. Możesz też sprawdzić swój poziom, wykonując bezpłatny test sprawdzający wiedzę z języka angielskiego – to dobry początek każdej przygody z gramatyką.
Zajęcia odbywają się online, w formie zabawy, a każde spotkanie rozwija umiejętności mówienia, słuchania i gramatyki.
Dołącz do tysięcy rodziców, którzy już wybrali Novakid – pierwsza lekcja jest całkowicie darmowa!
Test online ze znajomości Auxiliary Verbs. Sprawdź swoją wiedzę!
Na sam koniec mamy dla Ciebie test dotyczący czasowników posiłkowych. Rozwiąż go samodzielnie lub ze swoim dzieckiem w ramach sprawdzenia wiedzy i treningu. Powodzenia!
Wybierz właściwy czasownik posiłkowy dla każdego zdania.
