Śpiąca Królewna – jak wytłumaczyć tę bajkę dziecku?

Każda bajka działa na wyobraźnię dziecka na wielu poziomach jednocześnie. W procesie odbioru baśni dziecko uruchamia nie tylko mechanizmy językowe czy pamięciowe, ale przede wszystkim systemy odpowiedzialne za emocje, empatię, moralność i zdolność do przetwarzania symboli. Kluczową rolę odgrywa tutaj tak zwana funkcja projekcyjna – dziecko identyfikuje się z postacią, przeżywa jej radości, lęki, nadzieje i rozczarowania. W przypadku śpiącej królewny – postaci pasywnej, uśpionej, zamkniętej w wieży, ale też obdarzonej cudownymi darami i ostatecznie uratowanej – identyfikacja może mieć złożony charakter, szczególnie u dzieci wrażliwych, obawiających się separacji, odrzucenia lub samotności.

Z psychologicznego punktu widzenia opowieść ta działa jak mit przejścia – przedstawia wewnętrzną drogę rozwoju, która wiedzie przez doświadczenie klątwy, izolacji, a następnie transformacji dzięki kontaktowi z innym człowiekiem. To ważna lekcja dla dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym, które właśnie uczą się rozumienia siebie w kontekście społecznym i emocjonalnym. 

Zacznijmy może od tego, kto napisał Śpiącą Królewnę? Jest to bowiem pytanie zadawane często przez dorosłych, którzy chcieliby odnaleźć jedyną, właściwą wersję baśni. Tymczasem odpowiedź nie jest jednoznaczna. Najstarszą znaną literacką wersję stworzył Charles Perrault w XVII wieku, a następnie baśń została opracowana przez braci Grimm i umieszczona w ich słynnym zbiorze baśni.

Historia rozpoczyna się od narodzin długo wyczekiwanej córeczki pary królewskiej – króla i królowej. Na cześć narodzin małej królewny wydają wielką ucztę, zapraszając na nią dobre wróżki, które mają obdarzyć dziewczynkę cudownymi darami. Jedna z wróżek – zła wróżka, która nie została zaproszona – rzuca klątwę: dziewczynka, gdy osiągnie piętnaście lat, ukłuje się wrzecionem i umrze. Na szczęście ostatnia z wróżek, która nie złożyła jeszcze swojego daru, złagodziła klątwę – zamiast umrzeć, królewna zapadnie w głęboki sen, który potrwa sto lat.

Mimo prób zapobieżenia tragedii (wszystkie wrzeciona w królestwie zostają zniszczone), pewnego dnia królewna z ciekawości wchodzi do starej wieży w zamku, gdzie z ciekawości dotknęła wrzeciona i rzeczywiście zasypia. Cały zamek, król, królowa, służba – nią całe królestwo – również zasypiają wraz z nią. Po upływie stu lat królewicz trafia do porośniętego cierniami miejsca, gdzie śpi Księżniczka Głogu – tak bowiem nazywano czasem bohaterkę – i całe królestwo. Odnajduje królewnę, całuje ją, co symbolicznie obudziło ją wraz z całym królestwem, a opowieść kończy się ślubem i szczęśliwym życiem. 

Wersja Charles’a Perraulta

Francuska wersja tej baśni to opowieść rozbudowana i miejscami zaskakująco mroczna. Składa się z dwóch części – ta druga, pełna dramatyzmu, raczej jest pomijana w wydaniach dla dzieci. Historia zaczyna się od narodzin upragnionej córki. Na chrzciny zaproszono siedem wróżek – każda miała wręczyć dziewczynce dar. Niespodziewanie pojawiła się ósma, zapomniana wróżka, która w zemście rzuciła klątwę: królewna ukłuje się wrzecionem i umrze. Jedna z dobrych wróżek złagodziła wyrok – zamiast śmierci nastąpi stuletni sen, z którego dziewczynę ma obudzić książę.

Po latach, królewna faktycznie ukłuwa się i zapada w głęboki sen. Wróżka usypia cały zamek, a po stu latach przybywa książę i ratuje królewnę. Jednak historia się nie kończy – po ślubie, młody król ukrywa małżeństwo z obawy przed matką-ludożerczynią. Gdy ta dowiaduje się o jego rodzinie, chce pożreć synową i wnuki. Dzięki sprytowi majordoma i szczęśliwemu zbiegowi okoliczności, wszystko kończy się dobrze, a królowa matka ginie we własnej pułapce.

Wersja braci Grimm

Niemiecka wersja baśni braci Grimm pt. Śpiąca Królewna jest krótsza, bardziej baśniowa i łagodniejsza. Zamiast wróżek pojawiają się mądre niewiasty – jest ich dwanaście, a trzynasta, nieproszona, rzuca klątwę. Klasycznie – księżniczka ma ukłuć się wrzecionem i umrzeć, ale ostatnia z kobiet łagodzi ją do snu trwającego sto lat.

Gdy królewna kończy piętnaście lat, faktycznie ukłuwa się i zasypia, a wraz z nią cały zamek. Pojawia się nieprzebyta gęstwina, w której giną wszelkiego rodzaju śmiałkowie. Dopiero po stu latach pojawia się książę, któremu natura sama sprzyja – ciernie zamieniają się w kwiaty, a pocałunek budzi królewnę i cały dwór. Baśń kończy się sielankowo, bez dramatycznych zwrotów akcji znanych z wersji Perraulta.

Analiza baśni z literackiego i psychologicznego punktu widzenia pozwala dostrzec, że nie jest to opowieść o dojrzewaniu, nieświadomości, czasie przemiany i znaczeniu relacji. Uśpienie bohaterki to symboliczne przedstawienie okresu przejścia między dzieciństwem a dorosłością, czasem wewnętrznej przemiany i oczekiwania na nowe etapy życia.

Morał Śpiącej Królewny jest dość klarowny – nawet najtrudniejsze rzeczy w życiu da się przetrwać i nawet jeśli wszystko wydaje się stracone, to trzeba pamiętać, że po każdej burzy wychodzi słońce. Pojawia się tutaj także motyw prawdziwej miłości, która nie jest jedynie romantycznym uniesieniem, ale potężną siłą zdolną przezwyciężać czas, cierpienie i samotność. Nie bez znaczenia jest również motyw klątwy – to właśnie ona, choć przerażająca, inicjuje rozwój wydarzeń i w pewien sposób toruje drogę do przemiany bohaterki.

Z punktu widzenia pracy z dzieckiem warto poruszyć temat samotności, oczekiwania, zmiany. Można też wyjaśnić, że sen królewny nie jest zwykłym snem – to głęboki sen symbolizujący emocjonalne wycofanie, zamknięcie, które czasem zdarza się także w prawdziwym życiu. Pocałunek zaś można odczytywać jako symboliczny gest akceptacji, uznania, nawiązania kontaktu, a nie wyłącznie jako akt romantyczny.

Śpiąca Królewna należy do klasyki literatury dziecięcej,  ale warto zestawić ją z innymi opowieściami, które niosą podobne przesłania, uczą cierpliwości, odwagi lub pokazują przemianę wewnętrzną bohatera. Poniżej przedstawiamy zestawienie takich baśni, które – omówione wspólnie z dzieckiem – mogą stać się punktem wyjścia do rozmowy o emocjach i wartościach.

• Kopciuszek – opowieść o przezwyciężaniu niesprawiedliwości, o wewnętrznej sile i o tym, że dobro potrafi przetrwać nawet w najtrudniejszych warunkach.
  
• Roszpunka – historia dziewczyny zamkniętej w wieży, która zaczyna marzyć o życiu pełnym przygód.
  
• Śnieżka – także ucieka, także zasypia, ale w innej konfiguracji fabularnej. Pokazuje zazdrość, manipulację, ale też siłę dobra i przyjaźni.
  
• Mała syrenka – niezwykle symboliczna opowieść o poświęceniu, potrzebie przynależności i nieodwzajemnionej miłości, która może uczyć empatii.
  
• Żaba królewna – mniej znana, ale cenna baśń o tym, jak miłość może mieć wiele różnych twarzy. 

Zastanawiasz się, jak najlepiej wykorzystać ulubione bajki Twojego dziecka do nauki języka angielskiego? Zajęcia z Novakid to znacznie więcej niż klasyczna lekcja – to przygoda językowa, dzięki której nauka jest naturalna, angażująca i naprawdę skuteczna!

Dlaczego warto wybrać Novakid?

• Autentyczne historie w języku angielskim – bajki i opowieści wciągają dziecko, nawet jeśli nie zna jeszcze wszystkich słów.
  
• Zajęcia prowadzone przez native speakerów, którzy uczą przez zabawę i emocje.
  
• Program dostosowany do wieku i poziomu – nawet najmłodsze dzieci uczą się z łatwością, a wcześniej możesz sprawdzić poziom swojej pociechy wykonując nasz darmowy test diagnostyczny.
  
• Aktywna komunikacja od pierwszych zajęć – mówienie, rozumienie, budowanie pewności siebie.

Zapraszamy już teraz na darmową lekcję próbną!