Poznaj różne metody nauczania języka angielskiego

Zanim zaczniemy omawiać konkretne metody nauczania języka angielskiego, warto przez chwilę zatrzymać się przy tym, w jaki sposób dziecko przyswaja język jako taki. Kluczowe jest tu rozróżnienie między procesem uczenia się języka ojczystego a nabywaniem drugiego języka – na przykład angielskiego – w warunkach szkolnych lub domowych. 

W pierwszych latach życia dziecko nieustannie obcuje z językiem; słyszy go niemal bez przerwy, a każda czynność, sytuacja i reakcja emocjonalna stają się kontekstem dla nowych słów. Taka nauka nie odbywa się w sposób zaplanowany – dziecko uczy się niejako całym ciałem, poprzez ruch, gesty, kontakt wzrokowy, mimikę, emocje. To, co słyszy, zostaje bezpośrednio powiązane z działaniem. Jeśli ktoś mówi „weź kubek” – dziecko obserwuje, rozumie polecenie, a potem wykonuje czynność. W taki sposób język nabiera znaczenia.

W przypadku nauki drugiego języka, takiego jak angielski, sytuacja wygląda inaczej. Dziecko nie przebywa na co dzień w środowisku naturalnie anglojęzycznym, a kontakt z językiem jest z reguły ograniczony do kilku lekcji tygodniowo, zajęć dodatkowych lub materiałów wideo oglądanych w domu. Dlatego nauka języka obcego wymaga wsparcia i przemyślanego działania ze strony dorosłych. 

Metoda TPR została opracowana przez amerykańskiego psychologa Jamesa Ashera, który na podstawie obserwacji dzieci uczących się mówić w języku ojczystym zauważył, że język jest przyswajany najpierw przez słuchanie i wykonywanie poleceń, a dopiero znacznie później przez mówienie. Zgodnie z tą koncepcją, dziecko przez wiele miesięcy tylko słucha i reaguje na komunikaty dorosłych, zanim samo zacznie się wypowiadać. Asher uznał, że warto ten mechanizm przenieść do nauczania drugiego języka – i tak powstała metoda oparta na wykonywaniu poleceń, łączeniu słowa z ruchem i angażowaniu całego systemu nerwowego poprzez działanie całym ciałem.

Jak działa metoda TPR?

Podstawowym założeniem TPR jest uczenie przez ruch. Nauczyciel wydaje polecenia w języku angielskim (np. „Stand up”, „Clap your hands”, „Touch your nose”), a dzieci je wykonują, często w rytmiczny, zabawny sposób. Na początku uczniowie nie muszą nic mówić – ich zadaniem jest zrozumienie komunikatu i reakcja ruchem. Dzięki temu proces przyswajania nowych słów i zwrotów przebiega w sposób naturalny, bez presji i stresu, co ma ogromne znaczenie szczególnie w grupach młodszych dzieci.

Z czasem dzieci zaczynają powtarzać słowa, potem samodzielnie formułować polecenia i wreszcie prowadzić proste rozmowy. Nauka odbywa się poprzez powtarzalność, rytuały, naśladowanie, zabawę, co sprawia, że jest efektywna i dobrze zapamiętywana. Ważnym elementem jest też kontekst – dzieci nie uczą się słów oderwanych od znaczenia, lecz zakotwiczonych w konkretnym działaniu.

Dlaczego metoda TPR działa?

Z punktu widzenia psychologii uczenia się, metoda TPR odwołuje się do naturalnych mechanizmów pamięci kinestetycznej i proceduralnej. Uczniowie nie tylko słyszą dane słowo, ale też wykonują z nim skojarzoną czynność, dzięki czemu informacje są kodowane nie tylko w pamięci werbalnej, ale również w pamięci ciała. Takie podejście pozwala na znacznie lepsze utrwalenie materiału oraz zbudowanie automatyzmów językowych. Dodatkowo dzieci mają poczucie sukcesu – nawet jeśli jeszcze nie mówią, potrafią wykonać zadanie, co wzmacnia ich motywację do dalszej nauki.

Nie bez znaczenia jest też to, że zajęcia językowe prowadzone metodą TPR są pełne zabaw, śmiechu, ruchu, czyli tego, co dzieci lubią najbardziej. Dzięki temu język nie jest kojarzony z przymusem, tylko z przyjemnością, co w nauczaniu wczesnoszkolnym ma znaczenie fundamentalne.

Przeczytaj też: Jak działa pamięć dziecka? 

Metoda komunikacyjna wyrosła z przekonania, że najważniejszym celem nauki języka jest umiejętność skutecznego porozumiewania się – nawet jeśli wypowiedź nie jest gramatycznie idealna. W odróżnieniu od metod, które koncentrują się głównie na strukturze językowej, ta metoda skupia się na przekazie, intencji i kontekście komunikacyjnym.

Główne założenia metody komunikacyjnej:

• język traktowany jest jako narzędzie porozumiewania się, nie cel sam w sobie,
  
• kluczowe znaczenie mają sytuacje z życia codziennego – rozmowy, pytania, prośby, instrukcje,
  
• uczniowie od początku są zachęcani do mówienia, nawet jeśli popełniają błędy,
  
• nauczyciel pełni rolę moderatora, partnera w rozmowie, nie tylko osoby przekazującej wiedzę,
  
• nacisk kładziony jest na autentyczne użycie języka, a nie tylko na odtwórcze ćwiczenia.

W praktyce oznacza to, że na lekcjach języka angielskiego uczniowie angażowani są w różnorodne formy aktywności: dramy, scenki, dialogi, gry sytuacyjne, zabawy językowe, a także rozmowy na tematy bliskie ich doświadczeniu. Niezwykle ważne są tutaj metody aktywizujące angielski, które angażują emocje, wymagają reakcji i pozwalają uczniowi używać języka „tu i teraz”.

Dzięki temu dziecko uczy się nie tylko nowych słów i zwrotów poprzez tłumaczenie, ale przez realne użycie, często w połączeniu z mimiką, gestem, kontekstem sytuacyjnym. To sprawia, że materiał nie jest zapamiętywany mechanicznie, lecz zyskuje głębsze znaczenie.

Metoda komunikacyjna dobrze sprawdza się u dzieci, które nie mają oporów przed mówieniem, są ekspresyjne, chętne do udziału w zabawach i improwizacji. W przypadku dzieci bardziej nieśmiałych konieczne jest stworzenie bezpiecznego środowiska, w którym błędy nie są wyśmiewane, lecz traktowane jako naturalna część procesu nauki języka obcego.

Metoda Callana bywa częściej stosowana w pracy z młodzieżą i dorosłymi niż z dziećmi. 

Na czym polega metoda Callana?

• nauka odbywa się poprzez bardzo szybkie tempo zadawania pytań i udzielania odpowiedzi,
  
• nauczyciel mówi do uczniów niemal nieustannie, a uczniowie mają reagować natychmiast,
  
• język jest powtarzany w wielu kontekstach – bez czasu na tłumaczenie i zastanawianie się,
  
• uczeń uczy się mówić, zanim zdąży się przestraszyć, że nie umie.
  

Celem tej metody nie jest pogłębione rozumienie struktur gramatycznych, lecz wykształcenie automatyzmów językowych. Uczeń ma „zanurzyć się” w języku, reagować błyskawicznie, osłuchać się z rytmem zdań, wzorcami pytań i odpowiedzi. Warto jednak pamiętać, że metoda ta nie angażuje w takim stopniu zmysłów, emocji ani ruchu, jak np. TPR, dlatego najlepiej stosować ją w połączeniu z innymi technikami. 

Kolejną spośród klasycznych metod nauczania języka angielskiego jest metoda audiolingwalna, która zakłada, że uczeń może opanować język obcy podobnie jak inne umiejętności motoryczne – przez intensywny trening, słuchanie, powtarzanie i utrwalanie wzorców.

Na czym polega metoda audiolingwalna?

• uczeń powtarza po nauczycielu całe zdania, a nie pojedyncze słowa,
  
• nacisk kładziony jest na poprawność fonetyczną, intonację i rytm,
  
• ćwiczenia są silnie zautomatyzowane: pytanie – odpowiedź, komenda – reakcja,
  
• nie tłumaczy się struktur, lecz utrwala je przez praktykę.

Metoda audiolingwalna może być skuteczna w nauce nowych słów i zwrotów, wyrażeń idiomatycznych, krótkich dialogów. Dzięki niej uczniowie szybko opanowują określone formy wypowiedzi i potrafią je stosować automatycznie, bez długiego namysłu.

Sprawdza się szczególnie dobrze:

• w nauce reagowania na typowe sytuacje (np. pytania o godzinę, wskazywanie drogi),
  
• przy budowaniu płynności językowej w schematycznych rozmowach,
  
• w początkowym etapie, jako baza dla późniejszej, bardziej kreatywnej komunikacji.
  

Trzeba jednak pamiętać, że nauczanie języka wyłącznie tą metodą może prowadzić do zubożenia wypowiedzi, braku spontaniczności i nieprzygotowania do sytuacji nieschematycznych. Dlatego warto ją łączyć z metodami, które w większym stopniu angażują ruch, emocje i sytuacje otwarte, np. metodą TPR lub z metodą komunikacyjną.

Jeśli zależy Ci na tym, by Twoje dziecko uczyło się języka angielskiego skutecznie i z przyjemnością, wybierz lekcje online w Novakid. Nasze zajęcia:

• opierają się na metodach aktywizujących angielski – w tym TPR i podejściu multisensorycznym,
  
• prowadzone są przez doświadczonych, certyfikowanych nauczycieli, którzy potrafią zaangażować nawet najbardziej nieśmiałe dziecko,
  
• dostosowane są do wieku (już od 4. roku życia) i poziomu znajomości języka,
  
• realizowane są w formie interaktywnych lekcji przez platformę video – dziecko uczy się w domu, ale z pełnym zaangażowaniem,
  
• pozwalają na stały kontakt z językiem w naturalnym rytmie, bez presji i ocen.
  

Zapisz dziecko na darmową lekcję próbną – sprawdź, jak działa Novakid w praktyce!