Edukacja finansowa dzieci – jak nauczyć się oszczędzania

Gdy zastanowimy się nad tym, czy dzieci potrzebują świadomości finansowej, odpowiedź jest niemalże oczywista. Raczej nie. Dzieci chcą po prostu cieszyć się swoim dzieciństwem, mają wiele pragnień i aspiracji. Wymaganie od młodych umysłów, aby od razu opanowały umiejętność czytania i pisania, analizowania wniosków oraz świadomego korzystania z pieniędzy, jest wręcz niewskazane. 

Jednak z drugiej strony, zdaniem ekspertki Anny Denginy, edukacja finansowa jest kolejnym narzędziem w procesie uczenia się i socjalizacji ekonomicznej dziecka. Każde dziecko rodzi się w środowisku, w którym panuje określona ekonomia. Występują tam pieniądze oraz relacje finansowe, a stopniowe wprowadzanie dziecka w ten kontekst powinno odbywać się równolegle z poznawaniem otaczającego środowiska, przyzwyczajeniem się do obyczajów oraz poznaniem kodu kulturowego, akceptowanego w danej społeczności. 

Te wszystkie elementy środowiskowe, składają się na wiedzę finansową. Rozwój ekonomiczny dziecka powinien być zatem tak samo ważny, jak każdy inny etap rozwoju poznawczego. Nawet jeżeli dziecko od razu nie zacznie wykorzystywać zasad oszczędzania pieniędzy, dzięki rozwojowi ekonomicznemu będzie miało odpowiednie podstawy, do wdrożenia tego nawyku w późniejszym wieku. 

Ekspertka finansowa Anna Dengina radzi, aby rozmawiając z dzieckiem o finansach i wartości pieniędzy odwoływać się do prostych, ogólnie znanych praw społeczno-psychologicznych, które mówią, że trzeba uważać na swoje pieniądze, pilnować ich, rozumieć swoje potrzeby materialne i kupować tylko to, co jest nam faktycznie potrzebne. 

Warto też tłumaczyć dziecku, czym jest reklama i jaki ma wpływ na nas konsumentów. Można w zabawny sposób pokazać dziecku, że śmieszne reklamy to nie mające wiele wspólnego z rzeczywistością sztuczki marketingowca, które mają nas po prostu zachęcić do zakupu większej ilości produktów, nawet jeżeli ich nie potrzebujemy. 

Rozpoczynając z dzieckiem rozmowę o oszczędzaniu, warto zaszczepić mu właściwy sposób myślenia o pieniądzach. Kluczowe jest przekazanie wartości, że pieniądze to zasób, że aby je zarabiać, trzeba się uczyć i wykorzystywać swoje umiejętności, że warto rozumieć skąd się biorą,  że warto rozwijać umiejętności przedsiębiorcze i nie bać się negocjować. Gdy nauczymy dziecko podejmowania świadomego ryzyka, popełniania błędów i ich analizowania, wówczas wychowamy bardziej dojrzałe dziecko, które lepiej poradzi sobie w przyszłości, zarówno z finansami, jak i w innych obszarach. 

Intensywna edukacja finansowa zaczyna się zwykle wtedy, gdy dziecko po raz pierwszy obcuje z pieniędzmi, czyli dostaje swoją pierwszą skarbonkę, drobne pieniądze na prezent dla kolegów, a potem kieszonkowe. Może też równolegle następować w szkole, np. podczas nauki liczenia lub innych zajęć w formie zabawy, wprowadzających w świat matematyki. 

Ekspertka Dengina zwraca uwagę na to, że dziecko w tym momencie zaczyna być coraz bardziej świadome podstawowych praw finansowych. Zwraca większą uwagę na to, aby nie wydawać wszystkiego od razu oraz żeby mieć jakieś cele, których rodzice nie mogą spełnić od razu. Pozostaje pytanie, w jakim wieku należy dać dziecku pierwsze kieszonkowe? 

Zazwyczaj dzieci otrzymują pierwsze regularne kieszonkowe od rodziców w wieku od 5 do 8 lat, jednak zdaniem finansistki Anny Denginy, nie ma tutaj ścisłych ograniczeń. Z biologicznego punktu widzenia, mózg dziecka w wieku 8-9 lat jest już w 100% gotowy, aby nauczyć się wartości pieniądza, dlatego nie warto tego dłużej przeciągać.

Jak mówi ekspertka: “Dla mnie głównym kryterium jest czynnik behawioralny dziecka, który ma miejsce w sklepie z rodzicem. Kiedy dziecko chodzi i powtarza „Mamo, mamo kup”, dla mnie taka sytuacja to sygnał, że czas dać dziecku własne pieniądze, żeby nauczyło się samodzielnie radzić sobie z małymi kwotami i o nich decydować.”

Ekspertka Dengina zwraca również uwagę na czynnik świadomości czasu, który pozwala dziecku uświadomić sobie, czym jest regularny proces. 

Jak mówi: “Niektórzy rodzice zaczynają od codziennego rozdawania pieniędzy, ale dla mnie osobiście jest to zbyt kłopotliwe. Jedną z najwygodniejszych opcji jest dawanie pieniędzy raz w tygodniu. Kiedy dziecko już zrozumie, czym poniedziałek różni się od soboty i niedzieli, to zda sobie sprawę, że tydzień jest okresem czasu i z grubsza wyobrazi sobie, na jak długo należy podzielić otrzymane pieniądze.” 

Ostatnim kryterium wyróżnionym przez eskpertkę Annę jest podstawowa umiejętność liczenia, bo pieniądze u dzieci wymagają nieustannego przeliczania. Aby świadomie gospodarować pieniędzmi, maluch musi być w stanie porównać ceny na półkach w sklepie z sumą swojego kieszonkowego. Powinien rozumieć, że 10 zł + 10 zł to dwadzieścia i wiedzieć ile słodyczy jest w stanie za to kupić. 

Najlepiej jest robić to w praktyce, dlatego nie zwlekaj z kieszonkowym! Regularnie dawaj dziecku stałą kwotę w określonym czasie. Naśladując system regularnych wypłat pensji w dorosłym życiu, ucz malucha rozdzielać kwotę na określony czas i mądrze kupować, a także lepiej rozumieć swoje potrzeby.

Warto też pamiętać, że kieszonkowe nie jest zapłatą za prace domowe. To pieniądze, które rodzice dają dziecku umyślnie, po prostu na drobne, codzienne wydatki. Dochody z dorywczej pracy starszych dzieci, to zupełnie osobna pozycja w budżecie, o której warto pomyśleć, gdy potrzeby dziecka rosną i nie wystarcza mu już kieszonkowego.

Zanim dziecko otrzyma własną kartę i dostęp do konta bankowego, musi najpierw opanować posługiwanie się gotówką. Nauka zrozumienia pojęcia wymiany towarów i pieniędzy jest dużo łatwiejsza, gdy w grę wchodzą fizyczne banknoty i monety. 

Mimo iż w dzisiejszym bezgotówkowym świecie, dawanie dziecku pieniędzy w gotówce jest mniej wygodne dla rodziców, warto to robić, aby pociecha mogła przeżyć samodzielnie ewolucję z pieniądza materialnego na wirtualny. Bez tego nie zrozumie finansów na poziomie bardziej abstrakcyjnym, czyli czym jest konto bankowe i karta, jak pojawiają się tam pieniądze itd. 

Skoro my dorośli przeżyliśmy sami fazę gotówki, dajmy naszym dzieciom też być częścią tego procesu! Ekspertka Anna Dengina sugeruje, że dobrym momentem na założenie konta dziecku jest wiek między 8-9 lat.

Banki w Polsce, zgodnie z ustawą Ministerstwa Finansów* oferują możliwość założenia pierwszego konta z kartą dla każdego dziecka, niezależnie od wieku. Nie istnieje żaden limit wieku, od którego możemy założyć dziecku konto. 

Każdy małoletni, bez względu na swój wiek, może być posiadaczem rachunku bankowego (rachunku oszczędnościowego, rachunku oszczędnościowo – rozliczeniowego lub rachunku terminowej lokaty oszczędnościowej). 

Umowę w imieniu dziecka, które nie ukończyło 13 lat, zawiera jego przedstawiciel ustawowy, rachunek jest wówczas połączony z rachunkiem rodzica. Banki dołączają do nich karty, które dorosły może „doładować” określoną kwotą pieniężną przekazaną do dyspozycji dziecka. Na takim koncie nie można zrealizować żadnej transakcji bez zgody rodzica. 

Nie wszystkie banki posiadają w swojej ofercie konta dla dzieci poniżej 13 lat, a te które posiadają, mogą w ofercie różnić się warunkami i możliwościami dostępu do konta.

Kilka banków, które oferują konta dla dzieci oraz posiadają specjalne platformy edukacyjne wspierające naukę finansów u dzieci i młodzieży to: BNP Paribas, mBank i Santander Bank Polska. 

Jak nauczyć się oszczędzać pieniądze? Zacznij od dobrych książek dla siebie i dziecka oraz gier edukacyjnych w duchu finansowym dla całej rodziny. Ekspertka Anna Dengina ma kilka rekomendacji. 

• Dzieci mądre finansowo. Jak wychować następne pokolenie, by wygrywało w sferze finansów – książka dla rodziców, która uczy jak wychowywać dzieci mądre finansowo w tonącym w długach świecie.
• Miś Expertuś Oszczędza – książka dla dzieci, która uczy, że oszczędzanie może być dziecinnie łatwe. Może też być jednocześnie zabawą i nauką, które zaangażują całą rodzinę.
• Forsa. Jak ją zarabiać, oszczędzać, wydawać, pomnażać i dawać innym – napisana z humorem książka, która pomoże młodym czytelnikom nabrać pewności siebie i wykształcić pozytywne nastawienie do pieniędzy. Lektura dla całej rodziny!
• Gra Monopoly – klasyczna lub tematyczna, wszystko jedno, najważniejszy jest tu biznes! Podczas rozgrywki inwestuje się w państwa, stawia na poszczególnych ulicach hotele, unika więzienia i zarabia pieniądze, dzięki przedsiębiorczemu podejściu.
• Gra Superfarmer – rzucaj kostką i zdobywaj lub zamieniaj zwierzęta. Gra uczy liczenia, logicznego myślenia i… cierpliwości – nie zawsze bowiem wymiana zwierząt jest korzystna. 
• BNP Paribas “Misja Samodzielność” – Bank BNP Paribas odpowiadając na potrzeby edukacyjne dzieci przygotował dla nich specjalną stronę pt. Misja Samodzielność. W „Strefie rodzica” znajdziecie szereg materiałów przydatnych w edukacji finansowej dzieci np. rady ekspertów, w tym psychologów, ekonomistów, pedagogów. Na stronie banku znajdziesz także konkretne materiały do wykorzystania w domu podczas kreatywnych zabaw z dzieckiem – krzyżówki, kolorowanki, rebusy i gry. Można także posłuchać podcastów na temat wychowania dzieci – z udziałem bankowców czy autorów książek dla dzieci. Można także wziąć udział w rodzinnych warsztatach „Samodzielniaki ogarniają budżet”.
• Santander FINANSIAKI.PL – to przede wszystkim: animacje edukacyjne w wersji audio i drukowanej, infografiki, quizy, gry zachęcające uczniów do pogłębiania wiedzy, scenariusze lekcji dla nauczycieli, poradniki dla rodziców.

Dla Santandera edukacja finansowa dla dzieci i młodzieży oraz przedsiębiorczość są jednym z bardzo ważnych obszarów zaangażowania społecznego Dzięki interaktywnej platformie edukacyjnej, bank promuje wiedzę wśród najmłodszych na temat finansów. Jest to najlepsza droga do zdobycia umiejętności efektywnego gospodarowania własnymi środkami finansowymi i kreowania podstaw przedsiębiorczości w dorosłym życiu.

Portal edukacji finansowej https://finansiaki.pl/ wspiera rodziców oraz nauczycieli w przekazywaniu wiedzy z zakresu szeroko rozumianych finansów. 

Oszczędności dla dziecka nie biorą się znikąd, dlatego mamy dla Ciebie 4 praktyczne porady, jak nauczyć się oszczędzania i stać się finansowym ninją mając zaledwie kilka lat!

Wybierz wygodny i ładny portfel dla dziecka 

Jeśli sprawisz dziecku portfel, który pokocha, to jest mniej prawdopodobne, że dziecko zapomni go gdzieś lub zgubi. Najlepiej wybrać portfel, który z łatwością zmieści się w kieszeni, aby nie trzeba było przekładać go ze szkolnego plecaka do torby na trening, nosić w dłoniach na spacerach z przyjaciółmi.

Wprowadź dziennik wydatków 

Jest to pierwszy krok zarówno dla dzieci, jak i dorosłych, którzy dopiero uczą się, czym jest mądre zarządzanie finansami. Warto najpierw spisać wszystko, co dzieje się przez kilka dni z pieniędzmi dziecka: kiedy je otrzymuje, ile i na co zostało wydane oraz ile zostało do następnego tygodnia. Pomoże Ci to nauczyć pociechę mądrze wydawać pieniądze, eksperymentować z wykorzystaniem pieniędzy i wyciągać wnioski.

Planujcie większe wydatki wspólnie

Dzieci około 11-12 roku życia nie potrzebują już dużego udziału rodziców w planowaniu własnych wydatków i powinny zacząć myśleć o większych sumach pieniędzy na bardziej złożone cele. 

Zachęcaj dziecko do zastanowienia się, jakie wydarzenia będą miały miejsce w przyszłości, na co będą potrzebne pieniądze, na czym dziecku najbardziej zależy w skali roku. Na przykład: dziecko chce chodzić na dodatkowe zajęcia, potrzebuje pieniędzy na podróż, ktoś ma urodziny i trzeba mu kupić prezent, a pieniądze z kieszonkowego już nie wystarczają? 

Możesz zachęcać dziecko do pierwszych dorywczych prac, aby podreperować swój budżet i zapracować na dodatkowe przyjemności. 

Jak nauczyć dziecko liczyć? Korzystaj z pomocy wizualnych!

Wizualne podejście do abstrakcyjnych celów, takich jak oszczędzanie pieniędzy, których jeszcze się nie ma, zmotywuje dziecko do działania i pomoże mu zrozumieć znaczenie długoterminowego oszczędzania. 

Skorzystaj z liczydła do liczenia drobniejszych wydatków lub kalkulatora do większych kwot. Naukę liczenia u dziecka możesz też wspierać specjalnymi kartami edukacyjnymi, liczeniem na fizycznych przedmiotach lub papierowych pieniądzach, podczas zabawy w sklep. 

Nauka pieniędzy dla dzieci wcale nie musi być skomplikowana! Czy rozmawiasz z dzieckiem w domu o pieniądzach? Czy Twoja pociecha dostaje już własne kieszonkowe? Koniecznie podziel się z nami swoją opinią na temat. Masz jakieś sprawdzone sposoby jak nauczyć się oszczędzać pieniądze? Zostaw nam swój komentarz poniżej tego artykułu. 

Podobał Ci się artykuł? 

*Źródło:  https://rf.gov.pl/faq-dziecko-a-finanse/#:~:text=Nie%20istnieje%20limit%20wieku%2C%20od,lub%20rachunku%20terminowej%20lokaty%20oszcz%C4%99dno%C5%9Bciowej).